Στην υγειά μας, με ελιά...

Μετά την «αποκρυπτογράφηση» των αιτίων της δημιουργίας αθηρωματικών πλακών στο εσωτερικό των ανθρώπινων αγγείων, που εμποδίζουν την κυκλοφορία του αίματος και προκαλούν καρδιαγγειακά νοσήματα με εκατομμύρια θύματα σ' όλο τον κόσμο, μια αμιγώς ελληνική ερευνητική ομάδα προχωρεί πλέον στη μελέτη και δημιουργία λειτουργικών τροφίμων, βασισμένων σε συστατικά της μεσογειακής διατροφής, τα οποία δρουν προληπτικά ή θεραπευτικά, προστατεύοντας όσους τα καταναλώνουν.http://peri-planomenos.blogspot.com/2012/05/blog-post_3148.html?utm_source=feedburner&utm_medium=feed&utm_campaign=Feed%3A+blogspot%2Fdyyow+%28%CE%A0%CE%B5%CF%81%CE%B9-%CF%80%CE%BB%CE%B1%CE%BD%CF%8E%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CE%BF%CF%82%29#axzz1v3mM1y9V

Ο Κωστής Παλαμάς ξεκινάει ένα ποίημά του λέγοντας «Ω, κορωνίδα των επιστημών, θαυματουργή Χημεία, που μέσα από τα σκύβαλα στολίδια βγάζεις και πετράδια...»

Ο μεγάλος ποιητής μπορεί να μην ήταν ο ίδιος χημικός, όμως ήξερε πολύ καλά τι έλεγε και δεν το έκανε... «ποιητική αδεία».

Γιατί, όντας μια από τις βασικές επιστήμες με πάμπολλες εκφάνσεις, η Χημεία έχει αμέτρητες εφαρμογές και, ναι... μπορεί να μετατρέψει τα «σκύβαλα», τα σκουπίδια, αν όχι σε στολίδια και πετράδια (η μεταφορά είναι προφανής στο στίχο του Παλαμά), τουλάχιστον σε ουσίες ξανά χρήσιμες για τον άνθρωπο.

Αυτό ακριβώς έχει αποδείξει μια ελληνική ερευνητική ομάδα, με επικεφαλής τον καθηγητή του τμήματος Χημείας του Πανεπιστημίου της Αθήνας, Κωνσταντίνο Δημόπουλο, τον άνθρωπο που το 1979 ανακάλυψε τη χημική δομή και κατόρθωσε να συνθέσει χημικά ένα νέο φλεμονώδη παράγοντα, τον PAF (Platelet-Activating Factor ή Παράγοντα Ενεργοποίησης Αιμοπεταλίων, στα ελληνικά).

Κι αν αναρωτιέστε τι είναι αυτός ο PAF και τι σχέση μπορεί να έχει με τα «σκύβαλα» και την αξιοποίησή τους, ελάτε να ξεφυλλίσουμε μαζί τις στατιστικές.

Ψάχνοντας τις κυριότερες αιτίες θανάτου παγκοσμίως και ιδιαίτερα στις ανεπτυγμένες χώρες, εύκολα θα δούμε ότι τα καρδιαγγειακά νοσήματα κατέχουν την πρώτη θέση συνεχώς και αδιαλείπτως από το 1900 ως τις μέρες μας, με εξαίρεση το 1918 όταν τη θλιβερή πρωτιά είχε πάρει για εκείνη μόνο τη χρονιά η επιδημία ισπανικής γρίπης, προκαλώντας εκατοντάδες χιλιάδες θανάτων.

Μάλιστα, στο 1/3 των περιπτώσεων, ο θάνατος από τα καρδιαγγειακά νοσήματα έρχεται, όπως λένε οι ίδιες στατιστικές, πριν της ώρας του, είναι πρόωρος...

Η αντιμετώπιση αυτής της μάστιγας (που έχει πλείστες κοινωνικές, αλλά και οικονομικές προεκτάσεις) αναγκαστικά περνάει από την πρόληψη, με σκοπό την αποτροπή της εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων, μ' άλλα λόγια την αποτροπή της αθηρωμάτωσης και της αθηροσκλήρωσης, που προκαλούν το σχηματισμό πλακών μέσα στα αγγεία μας, οι οποίες είτε παρεμποδίζουν την ομαλή κυκλοφορία του αίματος είτε τα φράζουν εντελώς, δημιουργώντας θρόμβους, με μοιραίες συνέπειες τις περισσότερες φορές.

Για να προλάβεις κάτι, όμως, πρέπει να ξέρεις τι το προκαλεί και η απλοϊκή άποψη ότι η χοληστερόλη και άλλα λιπαρά «κάνουν πουρί, που βουλώνει εσωτερικά τα αγγεία», δεν είναι πια αποδεκτή από την επιστημονική κοινότητα.

Σήμερα είναι επιβεβαιωμένο ότι η αθηρογένεση και ο σχηματισμός της αθηρωματικής πλάκας προκαλούνται από μια τοπική φλεγμονή στο εσωτερικό του αγγείου, στο πλαίσιο ενός πολύπλοκου μηχανισμού. 

Η αιτία του κακού...

Η ελληνική ερευνητική ομάδα ανέπτυξε μια νέα παγκοσμίως θεωρία, τη «Θεωρία της Αθηρογένεσης με Εμπλοκή του PAF» σύμφωνα με την οποία αιτία της φλεγμονής στο αγγείο είναι ο PAF και για το λόγο αυτό παίζει πρωτεύοντα ρόλο στην αθηρογένεση.

Μάλιστα, ο καθηγητής Δημόπουλος έχει τιμηθεί πολλές φορές γιΆ αυτή την ανακάλυψη, ενώ επί 20 χρόνια διεξάγονταν ανά τριετία παγκόσμια συνέδρια με μόνο θέμα τον PAF και τις σχετικές με αυτόν εξελίξεις.

Η θεωρία της ελληνικής ομάδας έχει επιβεβαιωθεί τόσο με πειράματα στο εργαστήριο (in vitro, δηλ. στο δοκιμαστικό σωλήνα), όσο και σε πειραματόζωα (in vivo), από τους ίδιους και άλλους ερευνητές, όμως, σήμερα το ενδιαφέρον εστιάζεται όχι πλέον στο PAF, αλλά στους αναστολείς του, δηλαδή εκείνες τις ουσίες που παρεμποδίζουν τη δράση του, αναστέλλοντας το σχηματισμό αθηρωματικών πλακών μέσα στις αρτηρίες  ή ακόμα και διαλύοντας - ως ένα βαθμό - τις υπάρχουσες!

...και το νόστιμο «φάρμακο»!

Το «φάρμακο» που μπορεί να δώσει λύση στο μέγα πρόβλημα, όχι μόνο δεν είναι «φαρμάκι», αλλά αντίθετα είναι ιδιαίτερα νόστιμο, καθώς η ελληνική ερευνητική ομάδα κατάφερε να αποδείξει πως ιδιαίτερα δραστικοί και αποτελεσματικοί αναστολείς του PAF υπάρχουν σε τρόφιμα της μεσογειακής δίαιτας τα οποία μπορούν να λειτουργήσουν ως ασπίδα για την υγεία μας, ακόμα κι αν τα επίπεδα της χοληστερόλης στο αίμα είναι υψηλά!

Αυτό εξηγεί και το παράδοξο, οι Κρητικοί (που η κουζίνα τους θεωρείται μια από τις «σημαίες» της μεσογειακής διατροφής) να παρουσιάζουν τα λιγότερα καρδιαγγειακά νοσήματα, παρότι διατηρούν υψηλά επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα τους...

Κι αν η μακροζωΐα των Κρητικών ήταν εμπειρικά γνωστή από χρόνια, έρχεται πλέον η Βιοχημεία να δώσει και την επιστημονική ερμηνεία της προστατευτικής δράσης της μεσογειακής δίαιτας, επισημαίνοντας την παρουσία στα τρόφιμα που τη συναποτελούν ενώσεων λιποειδικής φύσεως, οι οποίες αναστέλλουν τη δράση του PAF και δεν επιτρέπουν τη δημιουργία αθηρωματικής πλάκας στις αρτηρίες όσων τα απολαμβάνουν, είτε βρίσκονται στην Κρήτη, είτε στη Γαλλία όπου, επίσης, παρατηρείται χαμηλότερο ποσοστό θνησιμότητας λόγω παθήσεων της στεφανιαίας, σε σχέση με άλλες δυτικές χώρες, χάρη στην αυξημένη κατανάλωση κόκκινου κρασιού από τον τοπικό πληθυσμό!

Ελληνικό χρώμα στην έρευνα

Οι συγκεκριμένες «ευεργετικές» λιποειδικές ενώσεις έχουν εντοπισθεί, έχουν απομονωθεί και έχει αποδειχθεί η δομή τους από την αμιγώς ελληνική ερευνητική ομάδα του καθηγητή Δημόπουλου: «Στο θέμα αυτό εργάζομαι με δυο πρώην μαθητές μου, την καθηγήτρια σήμερα στο Χαροκόπειο, Σμαραγδή Αντωνοπούλου (με την οποία στήσαμε την θεωρία, το 1994, ξεκινήσαμε τη δημιουργία λειτουργικών τροφίμων και σήμερα εκείνη μελετά το φαινόμενο με διατροφική παρέμβαση σε ανθρώπους) και τον επίκουρο καθηγητή σήμερα στο ΕΚΠΑ Γιάννη Ζαμπετάκη, με τον οποίο προχωράμε από το 2000 το θέμα των λειτουργικών τροφίμων», δήλωσε στο Pathfinder ο αρχηγός της ομάδας, για να συμπληρώσει ότι «όλα αυτά τα κάναμε επικουρούμενοι κατά καιρούς από προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές μας κι άλλους Έλληνες επιστήμονες, ενώ οι μελέτες με τα πειραματόζωα γίνονται στο Εργαστήριο Πειραματικής Χειρουργικής & Χειρουργικής Έρευνας «Ν. Σ. Χρηστέας» του Πανεπιστημίου Αθηνών με τη πολύτιμη συμπαράσταση της καθηγήτριας και διευθύντριάς του, Δέσποινας Περρέα».

Όσο για τη χρηματοδότηση... «προέρχεται μόνο από τα ελληνικά Πανεπιστήμια, τη Γενική Γραμματεία Έρευνας & Τεχνολογίας και κοινά ερευνητικά προγράμματα με ελληνικές βιομηχανίες τροφίμων (όπως οι ΜΕΒΓΑΛ ΑΕ, ΝΗΡΕΑΣ ΑΕ και Φάρμα Αταλάντης-Αγροτική ΑΕ)».

Κι αν αναρωτιέστε για ποιό λόγο κάποιες μεγάλες και γνωστές βιομηχανίες τροφίμων αποφασίζουν να συνεισφέρουν στη χρηματοδότηση μιας επιστημονικής έρευνας με στόχο τον περιορισμό των καρδιαγγειακών νοσημάτων, η απάντηση βρίσκεται στις προοπτικές οι οποίες διανοίγονται σε απόλυτη εξάρτηση με τα συγκεκριμένα ερευνητικά αποτελέσματα - για την ανάπτυξη νέων λειτουργικών τροφίμων (δηλαδή, τροφίμων εμπλουτισμένων με πρόσθετα θεραπευτικά συστατικά), συμπληρωμάτων διατροφής και φαρμάκων.

Ειδικά για τα πρώτα, το μέλλον προβλέπεται λαμπρό, καθώς όλα δείχνουν πως στο (όχι πολύ μακρινό) μέλλον θα μπορούμε να προσαρμόζουμε τη δίαιτά μας στις γενετικές μας ανάγκες, ανάλογα με το DNA μας, καταναλώνοντας λειτουργικά τρόφιμα εμπλουτισμένα με ό,τι λείπει στον καθένα, στο πλαίσιο μιας εξατομικευμένης διατροφής.

Τα λειτουργικά τρόφιμα...

Σχεδόν 20 χρόνια  μετά την πρώτη διατύπωση της θεωρίας της, η ερευνητική ομάδα του καθηγητή Δημόπουλου έχει κάνει σημαντικά βήματα στον τομέα της δημιουργίας λειτουργικών τροφίμων, με πολύ ενθαρρυντικά αποτελέσματα ως τώρα.
Αξιοποιώντας τα παραπροϊόντα (τα «σκύβαλα», που λέγαμε στην αρχή, που τις περισσότερες φορές μένουν αζήτητα, αν δεν απορρίπτονται ασύδοτα, ρυπαίνοντας το περιβάλλον...) της παραγωγής ελαιολάδου, βασικού συστατικού της μεσογειακής διατροφής, έλαβαν εκχυλίσματα ουσιών με αποδεδειγμένη αντι-αθηρωματική δράση, τα οποία προστέθηκαν στην τροφή ψαριών ιχθυοτροφείου (αλλά και σε γιαούρτι εξ ου οι συνέργιες με τις βιομηχανίες που αναφέρθηκαν προηγουμένως), με αποτέλεσμα το γιαούρτι, οι τσιπούρες και τα λαβράκια που καταλήγουν στο πιάτο μας, να προστατεύουν παράλληλα και την καρδιά μας!

...και οι προοπτικές τους

Τα πειράματα που έγιναν σε κουνέλια απέδειξαν έμπρακτα και στήριξαν με τα δεδομένα τους τη θεωρία της ελληνικής ερευνητικής ομάδας, η οποία συνεχίζει την προσπάθειά της με δοκιμές πλέον σε ανθρώπους... «Η κατανόηση του μηχανισμού της αθηρογένεσης αποτελεί το πρώτο βήμα για την πρόληψη, την αντιμετώπιση και τη θεραπεία των καρδιαγγειακών νοσημάτων. Η εύρεση τρόπων αναστολής της αθηρογένεσης που έχουμε βρει, αποτελεί το δεύτερο βήμα το οποίο προδικάζει και το τρίτο, τη δημιουργία λειτουργικών τροφίμων», μου τόνισε ο Κωνσταντίνος Δημόπουλος, αποχαιρετώντας με στην έξοδο του τμήματος Χημείας, στην Πανεπιστημιόπολη.

Οι βάσεις μπήκανε - μακάρι να ευοδωθούν οι νέες έρευνές τους, μήπως μπορέσουμε και γλυτώσουμε από αυτή τη μάστιγα!

technologein.pathfinder.gr