κόσμος των μανιταριών

Οι μανιταρόφιλοι Aνατολικής Mακεδονίας και Θράκης διοργανώσαν την 5η πανελλήνια φθινοπωρινή συνάντηση μανιταρόφιλων,pierregiatzo.blogspot.gr εκδήλωση που έλαβε μέρος  στις 29, 30 και 31 Οκτωβρίου 2010 (Παρασκευή-Κυριακή) στην ευρύτερη περιοχή του Λειβαδίτη Ξάνθης, με επίκεντρο το Δασικό Χωριό "Ερύμανθος" (51 χλμ. από Ξάνθη, 9 χλμ. από Λειβαδίτη), υπό την αιγίδα και την ευγενική υποστήριξη του Δήμου Σταυρούπολης.

Σκοπός της εκδήλωσης ήταν να δώσει την ευκαιρία σε ανθρώπους που αγαπούν τα μανιτάρια και τη φύση, αλλά και σε όσους θα ήθελαν να μάθουν για τον παράξενο και μυστηριώδη κόσμο των μανιταριών, να τα γνωρίσουν στον φυσικό τους χώρο υπό την καθοδήγηση ανθρώπων με γνώση και εμπειρία του αντικειμένου.

Τα μανιτάρια χαρακτηρίζονται από την απότομη ανάπτυξη και εμφάνισή τους, εξ ού και η έκφραση "φύτρωσε σαν μανιτάρι". Η οικολογία τους περιλαμβάνει πολλούς και διαφορετικούς βιότοπους, από τις δασωμένες πλαγιές και τα ρέματα των βουνών, τα ορεινά και ημιορεινά λιβάδια μέχρι και τις χορταριασμένες και υγρές μεριές μέσα σε πόλεις ή και τις αυλές των σπιτιών. Μπορούν να είναι εξαιρετικά βραχύβια ή και πολυετή. Στην πλειοψηφία τους, βγαίνουν το φθινόπωρο, όταν λόγω των βροχών ευνοείται από τις συνθήκες υγρασίας η καρποφορία τους. Καρποφορίες υπάρχουν και την άνοιξη, αλλά και όλο το χρόνο.

Οι Έλληνες δεν φημίζονται για τη μυκοφιλία τους. Οι Γάλλοι, οι Ιταλοί αλλά και οι Βαλκάνιοι είναι παραδείγματα μανιταρόφιλων εθνών. Η ελληνική αγορά τροφοδοτείται κυρίως από τα καλλιεργημένα λευκά (Agaricus bisporus) και τα πλευρότους (Pleurotus ostreatus) καθώς και, σπανιότερα, άγρια μανιτάρια σε αποξηραμένη συνήθως μορφή.

Μανιτάρια, αμανίτες, μύκητες, «καλογεράκια», «παιδιά της βροχής» – ίσως η πιο αλλόκοτη, η πιο «alien» κατηγορία ζωής αυτού του πλανήτη. Ευδοκιμεί στις αρχές της άνοιξης και του φθινοπώρου και συντροφεύει τον άνθρωπο από πολύ παλιά ως έδεσμα, φάρμακο, αλλά και «διάμεσο». Κάποιοι, μάλιστα, πιστεύουν ότι του άνοιξε κυριολεκτικά τα μάτια!

«Η γη βρυχιόταν από το μυκηθμό των μανιταριών...» Αριστέως, «Περσεύς»
«Αν η φύση είχε κάποιο απόβλητο, κάποιον καταραμένο γιο, αυτός είναι το μανιτάρι...» Έμιλι Ντίκινσον.

«Go ask, Alice...» 

Ως γνωστόν, οι απίστευτες περιπέτειες της Αλίκης άρχισαν αφότου δοκίμασε κάποιο μανιτάρι που την έκανε στην αρχή γίγαντα, ύστερα πάλι τοσοδούλα. Υπάρχουν πάνω από 100.000 είδη μανιταριών, από τα οποία τα 10.000 παράγουν σαρκώδη στελέχη – 2.500 από αυτά φύονται και στην Ελλάδα. Οι αλλόκοτοι αυτοί οργανισμοί, που εμφανίστηκαν κάπου 400 εκατ. χρόνια πριν, δεν είναι μήτε ζώα μήτε φυτά (άλλη μία αιτία της φήμης τους ως «διάμεσων»). Ευδοκιμούν σε υγρά, σκιώδη μέρη. Άλλοτε δημιουργούν αρμονικές σχέσεις συμβίωσης και αλληλοβοήθειας (μυκόριζα), άλλοτε παρασιτούν σε ζωντανά ή ετοιμοθάνατα δέντρα και φυτά και άλλοτε, πάλι, είναι σαπρόφυτα που τρέφονται από νεκρή οργανική ύλη, προωθώντας τη φυσική ανακύκλωση. Στην επιφάνεια του εδάφους ξεπροβάλλει ουσιαστικά το σώμα, το όργανο όπου αναπτύσσονται οι σπόροι. Το κυρίως μέρος του μανιταριού είναι υπόγειο και σχεδόν πάντα αθέατο, όπως και η δράση των ψυχοτρόπων ξαδέλφων του.

Αν καταναλώσεις άγρια μανιτάρια, έχεις τρεις προοπτικές: α) Να απολαύσεις μία ντελικατέσεν λιχουδιά (σλουρπ!), β) να βρεθείς στο νοσοκομείο ή ακόμα... παραπέρα (τα περισσότερα είδη είναι δηλητηριώδη) και γ) να ανοίξεις ένα παράθυρο σε μιαν άλλη διάσταση, να «δεις» τον ίδιο τον Θεό αν είσαι κομμάτι αλαφροΐσκιωτος. Ο λόγος για τα ψυχοτρόπα μανιτάρια, όπως είναι το κοινότατο Αmanita muscaria ή «ζουρλομανίταρο», που δοκίμασε η Αλίκη ταξιδεύοντας στη Χώρα των Θαυμάτων, ή ο μύκητας που θρυλείται ότι κοινωνούσαν στα Ελευσίνια Μυστήρια…

«Ένα θαυμαστό ταξίδι.» 
 

Κάθε μαγικό μανιτάρι έχει το δικό του «τριπ». Κοινές, όμως, στους περισσότερους χρήστες καταστάσεις είναι η αίσθηση της αμεσότητας, της απόλυτης ταύτισης με το φυσικό περιβάλλον, της ενότητας με το Όλο. Πολλοί νιώθουν να ξαναγίνονται παιδιά και να μεταφέρονται σε μια ονειρική χώρα όπου ζουν νάνοι, ξωτικά και νεράιδες – είναι πολύ πιθανό οι σχετικοί λαϊκοί μύθοι και δοξασίες της κεντρικής και της βόρειας Ευρώπης να οφείλονται σε τέτοιες ακριβώς εμπειρίες. Είναι, λέτε, τυχαίο το πόσο συχνά απαντώνται μανιτάρια σε εικονογραφημένα παιδικά αναγνώσματα; Ή μήπως δεν έχετε προσέξει ότι τα αξιαγάπητα Στρουμφάκια κατοικούν σε μανιταρόσπιτα;

Εννοείται πως η εμπειρία δεν συστήνεται σε κανένα άτομο, ενώ η κατανάλωση είναι επικίνδυνη τόσο για το συκώτι όσο και για τα «φρένα» σου. Η κατοχή και χρήση αποξηραμένων ψυχοτρόπων μανιταριών διώκεται ποινικά, όχι όμως η συλλογή και κατανάλωση φρέσκων, εφόσον μια τέτοια απαγόρευση είναι πρακτικά ανεφάρμοστη.

«Αμανίτες στον «Δρόμο για την Ελευσίνα», το Μεξικό, το Γούντστοκ! »

 
Έτρωγαν μαγικά μανιτάρια οι αρχαίοι Έλληνες; Ελάχιστες είναι οι μαρτυρίες – όμως, ερευνητές, όπως οι Ρίτσαρντ Σουλτς, Γκόρντον και Βαλεντίνα Γουάσον (τους οποίους μύησε στην ψιλοκυβίνη στα 50s η θρυλική μεξικάνα σαμάνα Μαρία Σαμπίνα), ο συγγραφέας Άλντους Χάξλεϊ, ο ποιητής Ρόμπερτ Γκρέιβς και άλλοι, υποστήριξαν ότι υπήρχε μια σχετική κουλτούρα που προσομοίαζε με την αντίστοιχη της Λατινικής Αμερικής. Κατά τους Γουάσον, Άλμπερτ Χόφμαν και Καρλ Ρακ, ο κυκεώνας –το «μαγικό φίλτρο» που άνοιγε τις «πύλες της ενόρασης» στους χρήστες του– περιείχε ψιλοκυβίνη από το μύκητα Claviceps purpurea που φυτρώνει σε στάχυα σταριού, του ιερού φυτού της θεάς Δήμητρας («Ο δρόμος για την Ελευσίνα», 1978). Οι εγχάρακτες παραστάσεις που παραθέτουν, όπως το ανάγλυφο της Φαρσάλου (470 π.Χ.), η τεφροδόχος του Lovatelli ή τα μανιταρόσχημα επιτύμβια μνημεία της Βιθυνίας, αν μή τι άλλο, μας κάνουν να το υποθέτουμε. Ο Γκρέιβς πιστεύει ότι το συγκεκριμένο ήταν μανιτάρι της οικογένειας Panaeolus, ενώ ο Χόφμαν θεωρεί ότι η ίδια η ετυμολογία της πόλης των Μυκηνών παραπέμπει σε ψυχοτρόπο μύκητα!

Πολύ πριν χρησιμοποιηθούν μαζικά ως ευφορική ουσία από ανήσυχους εφήβους και φτάσουν να πουλιούνται αποξηραμένα μέσα σε γεμιστή σοκολάτα στο Άμστερνταμ τα ψυχοτρόπα μανιτάρια υπήρξαν μέσο μύησης και μέθεξης. Ήδη τον 16ο αιώνα στην Κεντρική Αμερική καθολικοί μοναχοί καταγράφουν μια παράξενη λατρεία του αμανίτη σε κάποιες ινδιάνικες φυλές, που μάλιστα του απέδιδαν προφητικές ιδιότητες. Μανιταρόσχημα εδώλια, ταφικά μνημεία και ανάγλυφες παραστάσεις θεοτήτων και τελετών που διασώθηκαν από τους Αζτέκους την επιβεβαιώνουν. Επίκεντρο της λατρείας ήταν ο θεός Τλάλοκ, που ο Γκρέιβς ταυτίζει με τον Διόνυσο. Αρχαιολογικά ευρήματα συνηγορούν στην τελετουργική χρήση μαγικών μανιταριών από το ιερατείο στη φαραωνική Αίγυπτο, τους ευρωπαίους δρυΐδες, τους σαμάνους της Σιβηρίας και της Β. Αμερικής, τους ινδούς βραχμάνους. Οι Βέδες (2000 π.Χ.) υμνούν το ιερό φυτό soma, την «τροφή των θεών», η περιγραφή του οποίου «φωτογραφίζει» τον αμανίτη. Απομεινάρι τέτοιων αρχαίων λατρειών είναι, κατά τον Καρλ Ρακ, οι μανιταρόσχημες πύλες στις χριστιανικές εκκλησίες ρωμανικού ρυθμού. Η γνωστή «για τη γλυκύτητα και τη μειλιχιότητά της» αγία Αικατερίνη της Γένοβας έτρωγε μανιτάρια, κατά τον βιογράφο της. Το αυτό πιθανολογείται πως έκανε ο άγιος Συμεών ο «διά Χριστόν σαλός», ίσως και άλλοι «φευγάτοι» ασκητές. Ενδιαφέρουσα είναι, πάλι, η αναφορά του Μπράιαν Πάλμερ στις «Κουλτούρες της νύχτας» για τη μεθυστική επίδραση του πολυκαιρισμένου ζυμωτού ψωμιού στους ευρωπαίους χωρικούς του Μεσαίωνα, που οφειλόταν στη δράση του μύκητα του σίτου – έτσι καθιερώθηκε η προσωνυμία «γλυκό ψωμί», γράφει.

Κι αν, τελικά, στα μαγικά μανιτάρια οφείλουμε τον ίδιο τον πολιτισμό μας; Οι Άλαν Γουότς και Οκτάβιο Πας εκτιμούν ότι η βρώση τους πυροδότησε το θρησκευτικό συναίσθημα στους πρώτους ανθρώπους, ενώ ο γκουρού της ψυχεδέλειας Τέρενς Μακ Κένα υποστηρίζει ότι τέτοιες εμπειρίες επηρέασαν αποφασιστικά την ίδια την ανθρώπινη εξέλιξη (γιατί όχι; το ίδιο συνέβη στην ιατρική χάρη στην πενικιλίνη, που είναι βεβαίως επίσης μύκητας!). Στις αρχές της δεκαετίας του ’60 οι Τίμοθι Λίρι και Ρίτσαρντ Άλμπερτ έκαναν αρκετά πειράματα στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ στις ΗΠΑ πάνω στις ιδιότητες των μαγικών μανιταριών και τις πιθανές θεραπευτικές εφαρμογές τους, προτού πέσει το κυβερνητικό «φερμπότεν» σε όποιες έρευνες σχετίζονταν με ψυχοτρόπες ουσίες. Επόμενο, βεβαίως, ήταν οι αμανίτες να καταλάβουν περίοπτη θέση στην ψυχεδελική κουλτούρα των 60s – με αποκορύφωμα το κομμάτι-ύμνο «White Rabbit» των Jefferson Airplane, αλλά και στην trance μουσική σκηνή των 90s. Όσοι, εξάλλου, είδατε το «Avatar», θα προσέξατε ότι στις ζούγκλες του παραμυθένιου πλανήτη Πανδώρα φύονται κάτι πελώρια μανιτάρια που φέρνουν πολύ προς ψυχεδελικά... Λέτε σ’ αυτά να οφείλεται η προηγμένη οικολογική συνείδηση των κατοίκων του; 

«Φάε χόρτα όσα θες, μανιτάρια όσα ξέρεις»!

Στα βρώσιμα μανιτάρια συναντάμε από τα κοινά λευκά και τα πλεβρότους μέχρι τις ακριβοθώρητες τρούφες, που φτάνουν έως και τα 25.000 ευρώ το κιλό! Είναι τίγκα σε πρωτεΐνες, ιχνοστοιχεία, μέταλλα και φυτικές ίνες και τα μαγειρεύεις με χίλιους δυο τρόπους. Οι Έλληνες δεν είμαστε φανατικοί του σπορ, ενώ σπανίζουν και οι σχετικές μελέτες. Ξεχωρίζει ο «Οδηγός μανιταροσυλλέκτη» του Γιώργου Κωνσταντινίδη (εκδ. Ζαρζώνη, 2004). Με εξαίρεση τη βόρεια και την κεντρική Ελλάδα, αλλού οι ντόπιοι είναι συνήθως πολύ επιφυλακτικοί απέναντι στα άγρια μανιτάρια. Ίσως επειδή λείπει η σχετική παιδεία (που σε μαθαίνει και πώς να αποφεύγεις τα δηλητηριώδη), ίσως πάλι επειδή η πρώιμη Εκκλησία τα δαιμονοποίησε, ταυτίζοντας τα –όχι άδικα– με τις παγανιστικές λατρείες. Θυμάμαι, χαρακτηριστικά, μια γειτόνισσα μου αγρότισσα που, έχοντας φάει, μικρή, κατά λάθος «ζουρλομανίταρα», δεν άγγιζε πια μανιτάρι ούτε από κονσέρβα! Ωστόσο, τα Γρεβενά, πρωτεύουσα ενός από τους πιο παραγωγικούς νομούς της χώρας, έχουν ανακηρυχθεί επίσημα από το 2007 «πόλη του μανιταριού». Κάνουν διάφορες εκδηλώσεις, τα mushroom Τ-shirts και tattoos είναι must, υπάρχει μέχρι και μουσείο, ενώ κάθε χρόνο στα τέλη Αυγούστου ο δήμος διοργανώνει την πανελλήνια γιορτή μανιταριού (του φαγώσιμου, εννοείται) συνοδεία τοπικών παραδοσιακών σκοπών – μην περιμένετε τίποτα «μπλιμπλίκια» με τους Infected Mushroom στις κονσόλες!
Τι λέτε, πάμε Πίνδο αντί για Πάρο αυτόν τον Αύγουστο;

                                                                                            
«Τα μονοπάτια των μανιταριών.»

 

«Το κυνήγι των μανιταριών... Μακάρι να μπορούσα να σου εξηγήσω... Απλώς πηγαίνεις στο δάσος και γνωρίζεις ενστικτωδώς αν οι συνθήκες είναι οι κατάλληλες για συλλογή. Το νιώθεις. Αισθάνεσαι μιαν αλλόκοτη συγκίνηση. Απλώς, ξέρεις ότι είναι κάπου εκεί...» Η παραπάνω μαρτυρία μανιταροσυλλέκτη, που καταγράφει ο συγγραφέας Κόλιν Θέμπρον από τα ταξίδια του στη Ρωσία (1983), απεικονίζει θαυμάσια τη διάθεση και το κλίμα που χαρακτηρίζουν μια τέτοια εξόρμηση.
«Το μανιτάρι είναι η αφορμή ώστε να έρθεις σε επαφή με τη φύση και να ξεφύγεις από την καθημερινότητα... Δεν είναι απλώς νόστιμο ως φαγητό. Για μας, που χρόνια το αναζητούμε στα δάση, είναι και τρόπος ζωής» λέει αντίστοιχα ο Ν. Π. μέλος του Συλλόγου Μανιταρόφιλων Δυτικής Μακεδονίας, ενός από τους έξι σχετικούς συλλόγους που λειτουργούν στη χώρα.

 Ψαξε, ψάξε θα με βρεις...

Είναι, πράγματι, σαν να σε προκαλούν να τα ψάξεις, να τα αναζητήσεις και, έχοντας το συνήθειο να φυτρώνουν σε πολλά διαφορετικά μέρη (ξέφωτα, λόχμες, ρίζες δέντρων κ.λπ.), τα μανιτάρια σε μυούν στη μαγεία του δάσους και της φύσης.
Η Ελλάδα διαθέτει εξαιρετικούς μανιταρότοπους από τον Έβρο ώς την Κρήτη, οι δημοφιλέστεροι όμως βρίσκονται στη βορειοδυτική Μακεδονία και στη βόρεια Θράκη, λόγω των υψηλών βροχοπτώσεων, της έκτασης και της ποικιλίας των εκεί δασών. Το δάσος Φρακτού Δράμας με τη μοναδική ερυθρελάτη, ο Λιβαδίτης Ξάνθης (το μόνο δάσος σημύδας στον τόπο μας), τα δάση οξιάς και δρυός στο Πάικο του Κιλκίς, ο Όλυμπος (ιδιαίτερα στα σύνορα νομών Λάρισας - Πιερίας), τα δάση οξιάς και δρυός στο όρος Βίτσι, οι ορεινοί όγκοι της Πίνδου γύρω από τα Γρεβενά (που θεωρούνται η «μητρόπολη» του μανιταριού), καθώς και η Οίτη συγκαταλέγονται στους κορυφαίους ελληνικούς μανιταρότοπους. Άλλοι ονομαστοί προορισμοί είναι η περιοχή του Σκλήθρου στη Λάρισα (όπου έχουν, επίσης, καθιερώσει ετήσια γιορτή μανιταριού, όπως και στα Γρεβενά), ο Γράμμος, ο Ταΰγετος, το Πήλιο, η Πάρνηθα, το δάσος Νυμφαίο στην Κομοτηνή, η διαδρομή του ποταμού Μύρσωνα στην Ικαρία και, βέβαια, αυτός που θα ανακαλύψεις εσύ...
Έχε, μόνο, πάντα κατά νου το παλιό γνωμικό «φάε χόρτα όσα θες, μανιτάρια όσα ξέρεις»!
 

Μου σερβίρετε μια τρούφα, παρακαλώ;

Η σύνθεση της τρούφας είναι κυρίως νερό και μεταλλικά στοιχεία που απορρόφησε από το έδαφος μέσω του δέντρου με το οποίο βρίσκεται σε συμβίωση. Τα χαρακτηριστικά της όπως χρώμα, γεύση και άρωμα καθορίζονται από το είδος του δέντρου αυτού.

Για παράδειγμα, οι τρούφες που βρίσκονται κοντά σε βελανιδιές έχουν πιο έντονο άρωμα, ενώ αυτές που βρίσκονται κοντά σε τίλιο έχουν πιο ανοιχτό χρώμα και πιο γλυκό άρωμα. Το σχήμα εξαρτάται από το είδος του εδάφους που τις βρίσκουμε. Σε αφράτα εδάφη, η τρούφα είναι λεία, ενώ σε συμπαγή εδάφη έχει προεξοχές λόγω της προσπάθειας που κάνει να βρει χώρο για να αναπτυχθεί.

Η τρούφα δεν είναι ένα προϊόν το οποίο τρώγεται κατά μεγάλες ποσότητες, δηλαδή δεν παίρνουμε ένα κιλό τρούφα, το τηγανίζουμε και το τρώμε. Την χρησιμοποιούμε περισσότερο σαν μπαχαρικό, δηλαδή η μερίδα για κάποιον άνθρωπο είναι γύρω στα 10-15 γραμμάρια, οπότε μόνο στο μυαλό μας φαίνεται ότι είναι ακριβό. Η πιο ακριβή τρούφα αυτή την στιγμή είναι η άσπρη χειμωνιάτικη, η μαγκνάτουμ, η οποία είχε φτάσει πέρυσι μέχρι 6-7 χιλιάδες ευρώ το κιλό.

«Δεν υπάρχει κανένας γενικός κανόνας για το πώς ξεχωρίζουμε τα δηλητηριώδη από τα βρώσιμα μανιτάρια», Αυτό που χρειάζεται είναι η γνώση ενός έμπειρου ματιού. Το σύνθημά είναι «Αγαπάμε τα μανιτάρια, αλλά περισσότερο τη ζωή», «Δεν τρώμε ποτέ ένα μανιτάρι αν δεν είμαστε απολύτως βέβαιοι ότι είναι φαγώσιμο».

Λαϊκές παροιμίες
 

Το ιερό μανιτάρι τών παραμυθένιων ανθρώπων είναι το λευκό κ κόκκινο μανιτάρι amanita muscaria. Αυτά τα μανιτάρια σήμερα συνήθως εμφανίζονται σε βιβλία παραμυθιών κ συνδέονται συνήθως με την μαγεία, τις νεραΐδες και τα ξωτικά. Αυτό γίνεται επειδή περιέχουν ισχυρές παραισθησιογόνες ενώσεις και χρησιμοποιήθηκαν από τους αρχαιους λαούς για την διορατικότητα και την υπερβατική εμπειρία.
Τα περισσότερα από τα στοιχειά του σύγχρονου εορτασμού των Χριστουγέννων όπως ο Άγιος Βασίλης, τα χριστουγεννιάτικα δέντρα, οι τάρανδοι και τα δώρα υπάρχουν στις παραδόσεις που περιβάλλουν την συγκομιδή και την κατανάλωση αυτών των ιερών μανιταριών. Ο  Σαμάνος θα φέρει τα μανιτάρια σε ένα σάκο σαν δώρο όπως ο Άγιος Βασίλης. Στα βόρεια κλίματα που υπάρχει πάρα πολύ χιόνι γύρω από τα σπίτια, κατεβαίνουν από την οροφή η την καμινάδα.
Οι τάρανδοι χρησιμοποιήθηκαν για να τραβήξουν τα έλκηθρα από το υπερβολικό χιόνι, μεταφέροντας τα amanita muscaria.
Αν κ η σύγχρονη εικόνα του Άγιου Βασίλη δημιουργήθηκε εν μέρει από το διαφημιστικό τμήμα της coca cola η αλήθεια είναι πως η ενδυμασία του μοιάζει αρκετά με το μανιτάρι..(λευκό-κόκκινο)
Επίσης μια από τις παρενέργειες διατροφής τέτοιου είδους μανιταριών είναι ότι το δέρμα και τα χαρακτηριστικά του προσώπου γίνονται ερυθρά κ λαμπερά. Αυτός είναι ο λόγος που ο Άγιος Βασίλης εμφανίζεται πάντα με λαμπερά κόκκινα μάγουλα και  μυτη. Επίσης ακόμα και το "χο χο χο"είναι αποτέλεσμα της ευφορίας που έχει επιδοθεί στο μαγικό μανιτάρι!!!!!!!

Αποφεύγοντας τους θανατηφόρους Αμανίτες:

Το πιο επικίνδυνο μανιτάρι που ευδοκιμεί στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή και ευθύνεται για το 90 % των θανάτων που προέρχονται από βρώση μανιτάριών είναι ο Φαλλοειδής Αμανίτης κύρια χαρακτηριστικά του οποίου είναι όπως εξηγεί ο Γ. Κωνσταντινίδης από τους πλέον ειδικούς στο Ελλάδα στο χώρο των μανιταριών. Α) λευκά ελάσματα στο κάτω μέρος της ομπρέλας, Β) δαχτυλίδι (στο πάνω μέρος του ποδιού κρέμεται συνήθως μια μεμβράνη σαν φουστίτσα, Γ) θήκη, το κάτω μέρος του ποδιού βρίσκεται σε μια κυπελλόμορφη μεμβρανώδης θήκη.

Τι είναι τα Μανιτάρια;

Τα μανιτάρια διακρίνονται στα τοξικά και στα μη τοξικά. Τα τοξικά προκαλούν παρενέργειες με την κατανάλωσή τους, που μπορούν να φτάσουν μέχρι και το θάνατο. Τα μη τοξικά χωρίζονται σε αυτά που τρώγονται (εδώδιμα) και σε αυτά που δεν είναι εύγευστα και δεν έχουν γαστρονομικό ενδιαφέρον.

Πρέπει όμως να πούμε ότι ακόμη και τα εδώδιμα, πιθανόν να προκαλέσουν παρενέργειες αν δεν μαζευτούν όπως πρέπει, ή αν δεν μαγειρευτούν σωστά. Ακόμη, δεν πρέπει να καταναλώνονται σε μεγάλες ποσότητες γιατί προκαλούν δυσπεψία, αφού περιέχουν υψηλό ποσοστό μυκοχιτίνης που είναι δύσπεπτη. Γενικά όμως, τα μανιτάρια είναι νόστιμη και υγιεινή τροφή αφού:
Έχουν λίγες θερμίδες.
Περιέχουν πολλά λευκώματα και ινώδεις ουσίες, μεταλλικά άλατα και ιχνοστοιχεία, βιταμίνες και ένζυμα.
Είναι φτωχά σε υδατάνθρακες και λίπη.
Είναι νόστιμα αφού περιέχουν αρωματικές και γευστικές ουσίες.
Όση μικρή ποσότητα και να φάμε, αισθανόμαστε χορτάτοι.

Υπολογίζεται ότι στη χώρα μας υπάρχουν 150 περίπου είδη εδώδιμων μανιταριών. Τα μανιτάρια τρώγονται όμως και από τα ζώα. Είναι αγαπημένη τροφή για χελώνες, κατσίκια, γυμνοσάλιαγκες, λαγούς, ασβούς, ζαρκάδια. Ακόμη, τρώγονται και από ποντίκια, πρόβατα, αγελάδες άλογα, αγριογούρουνα, αλλά και αρκούδες και σκυλιά, όταν δεν υπάρχει άλλη τροφή.

Τα άγρια, αυτοφυή μανιτάρια θεωρούνται ιδανική τροφή. Πέρα από την εξαιρετική γεύση και το μοναδικό άρωμά τους, έχουν το πλεονέκτημα να είναι απαλλαγμένα από χημικά λιπάσματα, ορμόνες, φυτοφάρμακα. Αν και τα κριτήρια που αφορούν στη γεύση είναι υποκειμενικά, οι περισσότερες απόψεις συγκλίνουν στην εκτίμηση των εξαιρετικών ειδών.

Tα εδώδιμα μανιτάρια συχνά συγκαταλέγονται στα φρούτα και λαχανικά. Στην πραγματικότητα όμως...επειδή πρόκειται για μύκητες, θα μπορούσαν να αποτελούν μια ξεχωριστή ομάδα τροφίμων με εξαιρετικές διατροφικές ιδιότητες. Τα μανιτάρια έχουν λίγες θερμίδες, δεν περιέχουν καθόλου χοληστερόλη και σχεδόν καθόλου άλλα λίπη και νάτριο. Παράλληλα είναι μεταξύ των σπάνιων τροφίμων που περιέχουν μερικά βασικά μεταλλικά ιχνοστοιχεία και συμπλέγματα βιταμινών τύπου Β.

Επιπρόσθετα τα μανιτάρια περιέχουν ουσίες που μπορεί να αποδειχθούν ιδιαίτερα χρήσιμες στη θεραπεία και πρόληψη σοβαρών ασθενειών.
Από την αρχαιότητα σε πολλούς πολιτισμούς, τα μανιτάρια είτε ως φαγητό, φάρμακο ή ελιξίριο, θεωρούνταν σημαντικά και χρησιμοποιούνταν για την αντιμετώπιση παθήσεων.
Σύγχρονες επιστημονικές έρευνες, έδειξαν ότι πράγματι τα μανιτάρια ή ουσίες που εξάγονται από αυτά, έχουν αξιόλογες ιδιότητες που πιθανόν να συμβάλλουν στην καταπολέμηση μερικών μορφών καρκίνου, ενισχύουν το σύστημα άμυνας του οργανισμού και μειώνουν τον κίνδυνο για στεφανιαία νόσο της καρδιάς. Σίγουρα υπάρχουν πολλά ακόμη που θα μάθουμε για τα μανιτάρια. Περιμένοντας όμως μπορούμε να απολαμβάνουμε τα εκλεκτά αυτά δώρα της φύσης όχι μόνο για τις ξεχωριστές γεύσεις που μας προσφέρουν αλλά και για την ισχυρή διατροφική τους αξία.

Πηγές

- Forum Νεράιδων και ξωτικών

- Εφημερίδα Έθνος (Μάιος 2010)

- Εφημερίδα Χρόνος (Μάρτιος 2010)

- Περιοδικό «υποβρύχιο» (τεύχος 51)

- Wikipedia

- Μανιτάρια - οδηγός τσέπης, Γ. Κωνσταντινίδης,2010 

Χρήσιμες πληροφορίες

1)Μανιταρογνωστικός Σύλλογος Ξάνθης