Κολοκυθι καλλιέργεια

 

Cucurbita spp
οικογένεια κολοκυνθωδών (Cucurbitaceae)

Χ'πανανιώτου Μένη


Στοιχεία καλλιέργειας

Τα καλλιεργούμενα κολοκύθια κατάγονται από την Αμερική. Στην Ευρώπη ήρθαν τον 16ο αιώνα.

Είναι φυτά μονοετή έρποντα και πολύ σπάνια με όρθια ή θαμνώδη βλάστηση. Η ρίζα τους είναι πασσαλώδης και φθάνει σε βάθος 40-50 cm. Απ’ αυτήν ξεκινούν πολλές πλευρικές που αναπτύσσονται πλάγια και προς τα κάτω.

Οι βλαστοί του έρπουν σε μεγάλο μήκος που μπορεί να φθάσει τα 8-10 m. Τα άνθη του είναι δικλινή και σπανιότερα ερμαφρόδιτα. Εχουν μεγάλο μέγεθος και είναι κίτρινα. Τα αρσενικά καταναλώνονται και σαν λαχα­νικά για ντολμάδες, είναι περισσότερα από τα θηλυκά και βρίσκονται στο κέντρο των φυτών αντίθετα από τα θηλυκά που βρίσκονται στην περιφέρεια σε βλαστούς τρίτης τάξεως και πάνω. Η γονιμοποίησή τους γίνεται κυρίως με τις μέλισσες, μεταξύ των φυτών της φυτείας, των ποικιλιών και των ειδών του γένους Cucurbita, όχι όμως και μεταξύ των γενών, (δηλαδή με τα αγγούρια, τα πεπόνια, τα καρπούζια).

Είναι φυτό που αντέχει σε χαμηλές θερμοκρασίες αλλά όχι στους παγετούς.

Η σπορά γίνεται σε 2,5 cm βάθος, κατευθείαν στο χωράφι μια εβδομάδα ή παραπάνω μετά τον τελευταίο αναμενόμενο παγετό. Η θερμοκρασία του εδάφους θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 15 oC. Η σπορά γίνεται σε γραμμές ή σε όρχους προσθέτοντας καλά χωνεμένη κοπριά ή κόμποστ.

Αν πρόκειται να γίνει μεταφύτευση τότε η σπορά θα πρέπει να ξεκινήσει 4 εβδομάδες πριν βγουν τα φυτά έξω. Αυτό μπορεί να γίνει 3-4 βδομάδες ύστερα από τον τελευταίο αναμενόμενο παγετό. Η μεταφύτευση πρέ­πει να γίνει με πολύ προσοχή γιατί το ριζικό σύστημα είναι ευαίσθητο.

Στις βορειότερες περιοχές μπορεί να γίνει κάλυψη τους εδάφους με μαύρο πλαστικό για να ζεσταθεί μέχρι να έρθει η ώρα της μεταφύτευσης, ώστε να έχουμε καλύτερη ανάπτυξη των φυτών. Αυτή η πρακτική δεν συνιστάται στις πιο ζεστές περιοχές γιατί το έδαφος μπορεί να ζεσταθεί παραπάνω απ’ όσο πρέπει.

Τα χειμωνιάτικα κολοκύθια σπέρνονται έως τέλος Ιουλίου.

Στις βορειότερες περιοχές, 50 μέρες πριν από τον πρώτο αναμενόμενο παγετό αφαιρούμε όλα τα άνθη και τους ανώριμους καρπούς για να μπορέσουν να ωριμά­σουν οι υπόλοιποι.

Οι αποστάσεις των φυτών και για τα καλοκαιρινά κολοκυθάκια και για τις χειμωνιάτικες κολοκύθες είναι 60-90 cm προς όλες τις κατευθύνσεις. Οι θαμνώδεις ποικιλίες μπορούν να καλλιεργηθούν και σε κοντινότε­ρες αποστάσεις.

Αν η καλλιέργεια γίνει σε κλίνες τα κολοκύθια τοποθε­τούνται στις άκρες της για να απλωθούν στα μονοπάτια και να μην πνίξουν τα γειτονικά φυτά. Όπου είναι δυνατόν μπορούν να γίνουν κρεμαστά.

Το κολοκύθι δίνει τις καλύτερες παραγωγές του σε χωράφια πλούσια σε οργανική ουσία και καλή εδαφική υγρασία.

Μπορεί να καλλιεργηθεί σε έδαφος με ΡΗ 5,5 - 6,8 άλλα αποδίδει καλύτερα γύρω στο 6. Η κατεργασία του εδάφους για τα αγριόχορτα πρέπει να είναι επιπόλαιη και σταματά όταν το φύλλωμα καλύ­ψει το έδαφος γιατί τα αγριόχορτα πνίγονται από τα φυτά.

Χρειάζεται πολύ νερό αλλά το έδαφος δεν πρέπει να νεροκρατεί. Κρίσιμη περίοδος άρ­δευσης είναι όταν έχουν μπουμπού­κια και άνθη. Τα φύλλα δεν πρέπει να βρέχονται κατά την

Άρδευση για να αποφεύγονται οι ασθένειες.

Το κόψιμο των φύλλων ή κορφολόγημα των βλαστών που γίνεται πολλές φορές για να διατεθούν οι κορυφές σαν κολοκυθοκορφάδες, δεν συνιστάται γιατί μειώνει την ικα­νότητα αφομοίωσης θρεπτικών ου­σιών από το φυτό.

Παραγωγή σπόρου
Η άνθηση των κολοκυθιών διαρκεί μερικές εβδομάδες και ίσως λόγω της διαφορετικής επίδρασης της διάρκειας της ημέρας άλλες ποικι­λίες χαρακτηρίζονται από έντονο δέ­σιμο των πρώτων ανθέων και άλλες των τελευταίων.

Επειδή η διασταύρωση μεταξύ των ποικιλιών είναι εύκολη, οι αποστά­σεις μεταξύ τους πρέπει να είναι μεγάλες, 1000μ. Τα κολοκύθια που προορίζονται για σπόρο, αφήνονται να ωριμάσουν τελείως μέχρι να σκληρύνουν τα σπέρματα. Τα σπέρματα ορισμένων ποικιλιών που χαρακτη­ρίζονται για το μέγεθος των σπόρων τους, το λευκό χρώμα και τη γεύση τους, χρησιμοποιούνται σαν πασα­τέμπο.

Είδη και ποικιλίες κολοκυθιών

Εχουμε τρία είδη κολοκυθιών:
α) Το Cucurbita Pepo που δίνει τα καλοκαιρινά κολοκύθια.
β) Το Cucurbita moshata και Cucubrita Maxima πoυ δίνουν τις χει­μωνιάτικες κολοκύθες.
Από τα α’ καλλιεργούνται συνή­θως 3 ποικιλίες:
Τα ντόπια λευκά με λευκό, γωνιώ­δη, κυλινδρικό καρπό και στένωση στη μέση.
Τα λευκά Ιταλικά όπως τα προη­γούμενα, χωρίς γωνίες και στενώ­σεις και
Τα πράσινα ντόπια με καρπό κυ­λινδρικό, γωνιώδη ή λείο και με ή χωρίς στενώσεις.

Από τα χειμωνιάτικα καλλιεργού­νται συνήθως:
Τα μαμούθ με σφαιρικό και πε­πλατυσμένο σχήμα, λευκό ή κίτρινο έως πορτοκαλί, φθάνουν τα 50 kgr και χρησιμοποιούνται σαν κτηνοτροφικά.

Τα κοκκινοκολόκυθα είναι επιμή­κη, σφαιρικά ή πεπλατυσμένα, με χαρακτηριστικές συνήθως αυλακώ­σεις. Εχουν κίτρινο κόκκινη σάρκα και χρησιμοποιούνται για τροφή αν­θρώπων και ζώων.

Τα κρεατοκολόκυθα είναι αρκετά μακριά φθάνουν και τα 1 m με διάμε­τρο 8-15 cm. Είναι λευκοπράσινα και χρησιμοποιούνται στη ζαχαροπλα­στική. Καλλιεργούνται από πολύ πα­λιά στην Κύπρο. Μια παραλλαγή τους ή λαγηνοφόρος που κι αυτή υπήρχε στην Ασία και Ευρώπη από τα αρχαία χρόνια, χρησιμοποιούνταν παλιότερα για οικιακές χρήσεις όπως μετα­φορά νερού και λαδιού.

Ακόμη υπάρχουν διάφορα διακοσμητικά κολοκύθια.

Τέλος μια μορφή κολοκυθιού που καλλιεργείται για τους επιμήκεις και κυλινδρικούς καρπούς του χρησιμο­ποιείται σαν σφουγγάρι, τα λίφια και ανήκει στο γένος Luffa.

Συγκαλλιέργεια

Εκτός από το κλασικό τρίο κολο­κύθι - καλαμπόκι - φασόλι (όχι πατά­τα), το κολοκύθι μπορεί να συγκαλλιεργηθεί με ραδίκια. Επίσης αναφέρεται η καλλιέργεια κολοκυθιού στις ρίζες νάνων φρουτόδεντρων και η συγκαλλιέργεια με βαμβάκι και α­μπέλι.

Διαδοχικές καλλιέργειες.

Το κολοκύθι μπορεί να ακολουθή­σει στο χωράφι ριζώδεις καλλιέρ­γειες. Επίσης ακολουθεί πρώιμο α­ρακά, λάχανο, σπανάκι και κινέζικο λάχανο. Μετά από κολοκύθι μπο­ρούν να καλλιεργηθούν φασόλια και λάχανα.

Προβλήματα της καλλιέργειας.

Τετράνυχος. Κιτρινισμένα φύλλα που γίνονται χαλκόχρωμα και σε μεγά­λες προσβολές καρουλιάζουν, ξη­ραίνονται και πέφτουν, ενώ στην κάτω πλευρά κινούνται μέσα σε αραχ­νονήματα κόκκινα και κίτρινα ακάρεα που μόλις διακρίνονται με γυμνό μάτι. Τα φυτά έχουν προσβληθεί α­πό τετράνυχο που ευνοείται από ξη­ρό και ζεστό καιρό. Ψεκάζουμε μ’ ένα ελαφρύ εντομοκτόνο σαπούνι.

Ωίδιο. Εμφανίζονται κηλίδες με άσπρη σκόνη στις δύο πλευρές των φύλλων αλλά και σε μίσχους και βλαστούς. Καθώς εξελίσσεται ή ασ­θένεια τα παλιά φύλλα καφετιάζουν και προσβάλλονται τα νεότερα. Για να εμποδίσουμε τη διασπορά της ασθένειας ψεκάζουμε με αραιό διάλυμα χαλκού. Προληπτικά χρησιμο­ποιούμε ανθεκτικές ποικιλίες.

Βακτηριώσεις. Στην πάνω επιφά­νεια των φύλλων εμφανίζονται ελαιώ­δεις κηλίδες, γωνιώδεις, με σαφή, καθορισμένα όρια, ανάμεσα στις νευ­ρώσεις. Στην κάτω επιφάνεια οι κη­λίδες έχουν βαθύ πράσινο χρώμα, με τον κάιρό σκουραίνουν και όταν πέφτουν αφήνουν τρύπες. Παρό­μοιες κηλίδες εμφανίζονται στα στε­λέχη και στα κολοκύθια και εκκρί­νουν ένα άσπρο υγρό. Από προσβο­λή βακτηρίου μπορεί να προκληθεί και μαρασμός των φυτών που ξεκινά από τις ρίζες ή το λαιμό. Θα πρέπει να αποφεύγεται η διαβροχή των φύλ­λων κατά το πότισμα ή το άγγιγμα των φυτών όταν είναι υγρά. Για να περιορίσουμε τη διασπορά της ψε­κάζουμε με αραιό διάλυμα χαλκού. Προληπτικά χρησιμοποιούμε ανθε­κτικές ποικιλίες και υγιή σπόρο. Το έδαφος θα πρέπει να στραγγίζει και να αερίζεται καλά. Εφαρμόζουμε α­μειψισπορά και καταπολεμούμε το ραβδωτό σκαθάρι και τις αφίδες που είναι φορείς του βακτηρίου που προ καλεί μαρασμό.

Σάπισμα λαιμού. Τα φυτά που έχουν προσβληθεί από φουζάριο, παρουσιάζουν ένα μαλακό καστανό σάπισμα του λαιμού που στα νεαρά φυτά καταλήγει σε θάνατο. Στα με­γαλύτερα προκαλείται προοδευτικά μάρανση των φύλλων και κατάρρευ­ση των βλαστών. Τα κολοκύθια προ­σβάλλονται όταν έρθουν σ’ επαφή με μολυσμένο έδαφος, παρουσιά­ζοντας μαύρες κηλίδες σαν κάρβου­νο. Σάπισματα του λαιμού μπορεί να προκληθούν, κυρίως στο θερμοκή­πιο τις ζεστές περιόδους του έτους από σκληρωτίνιαση και εκδηλώνε­ται με άσπρα μαλακά σαπίσματα στα στελέχη, στους μίσχους, στα φύλλα και στους καρπούς και ακο­λουθεί νέκρωση όλων των εναέριων οργάνων. Επίσης σαπίσματα προκαλούνται από σταχτιά μούχλα που προσβάλλει όλο το φυτό και τα λου­λούδια.
Για την αντιμετώπισή τους συνιστάται χρήση υγιούς απολυμασμένου σπόρου και αμειψισπορά.

Μωσαϊκό του κολοκυθιού. Στα φύλλα εμφανίζεται τυπικό μωσαϊκό και κιτρίνισμα. Τα μεσογονάτια δια­στήματα κοντένουν, σταματά ή ανά­πτυξη του φυτού, παραμορφώνο­νται τα νεαρά φύλλα και οι καρποί (εικόνα 1) και νεκρώνονται τα φυτά. Προληπτικά χρησιμοποιούμε ανθε­κτικές ποικιλίες και καταπολεμούμε τις μελίγκρες το ραβδωτό σκαθάρι που μεταδίδουν την ίωση. Απομακρύνουμε και καταστρέφουμε τα προσβεβλημένα φυτά.

Ανθράκνωση. Είναι σοβαρή ασ­θένεια και εκδηλώνεται με καστανές κηλίδες στα φύλλα τα οποία κατόπιν νεκρώνονται. Στα κολοκύθια προκαλεί καστανές βαθουλωτές κηλίδες που μαυρίζουν. Αντιμετωπίζεται μό­νο προληπτικά με αμειψισπορά και χρήση υγιούς σπόρου. Απομακρύ νουμε και καταστρέφουμε τα προ­σβεβλημένα φυτά.

Ραβδωτά σκαθάρια. Φαγωμένα φύλλα οφείλονται στα ραβδωτά σκα­θάρια (Αcalymma vittata) μήκους 6 χιλιοστών κίτρινα προς το πορτοκα­λί (εικόνα 2) με τρεις μαύρες ρίγες και μαύρο κεφάλι. Τα αβγά του είναι πορτοκαλί και τα αφήνει στο έδα­φος κοντά στα φυτά που παρασιτεί. Η λάρβα του είναι λευκή έχει 2-4 γενιές το χρόνο και διαχειμάζει σαν ενήλικο σε υπολείμματα φυτών. Ε­κτός από τη ζημιά που προκαλεί τρώγωντας τα φύλλα και τα άνθη, μεταφέρει ιώσεις και βακτηριώσεις ενώ η λάρβα του τρέφεται με τους υπόγειους βλαστούς και τις ρίζες. Φυσικός τους εχθρός είναι διάφορα αρπακτικά σκαθάρια όπως τα Podabrus tomentosus και Chauliognathus pennsyllanicus (ει­κόνα 3 & 4). Προληπτικά μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε προστατευτι­κό δίχτυ. Σε περίπτωση προσβολής ψεκάζουμε με σαμπατίλα ή με ροτενόνη και πυρεθρίνη μαζί.

Παπαδίτσα του πεπονιού. Φα γώματα και ξήρανση στην κάτω επι­φάνεια των φύλλων. Τα συμπτώματα αυτά προκαλούνται από τη λάρβα και το ακμαίο ενός κολεοπτέρου που μοιάζει με την πασχαλίτσα. Εχει 16 μαύρα στίγματα, η λάρβα του είναι κιτρινωπή και “αγκαθωτή” (ει­κόνα 5) και τα αβγά του τα αφήνει στην κάτω πλευρά των φύλλων. Εχει εχθρούς πολλά αρπακτικά και την παρασιτική σφήκα. Για την αντιμε­τώπιση του μπορεί να χρησιμοποιη­θεί ροτενόνη ή πυρεθρίνη. Ο ψεκα­σμός γίνεται ιδιαίτερα στην κάτω πλευρά των φύλλων. Θα πρέπει να γίνεται καταστροφή των υπολειμμά­των από προσβεβλημένες φυτείες.

Αλευρώδης. Προκαλεί κίτρινους μεταχρωματισμούς στα φύλλα και δευτερογενή προσβολή καπνιάς. Τα έντομα έχουν μέγεθος σκνίπας, εί­ναι λευκά και πετούν σαν σύννεφα μόλις ενοχληθούν. Στην κάτω επιφά­νεια των φύλλων παρατηρούνται κι­τρινωπές προνύμφες σαν ψώρες. Προσβάλλει τις κολοκυθιές και στο θερμοκήπιο και στην ύπαιθρο. Μπο­ρεί να γίνει χρήση του παρασίτου Encarsia Formosa η ψεκασμοί με τσάι νικοτίνης η πυρεθρίνη.

Εμφανίζονται φύλλα αλλά δεν σχηματίζονται κολοκύθια.
Πιθανόν έχει γίνει ελλιπής γονιμοποίηση. Τα αρσενικά άνθη ανοίγουν μια ή περισ­σότερες βδομάδες πριν τα θηλυκά και δεν δίνουν κολοκύθια. Αν τα θη­λυκά αποτύχουν να δέσουν ή δίνουν μικρά κολοκύθια που μαυρίζουν και σαπίζουν στην άκρη του άνθους δεν έχουν γονιμοποιηθεί. Μπορούμε να βοήθησουμε τινάζοντας τα άνθη.

Κακοσχηματισμένοι καρποί. Μπορεί να οφείλεται σε πολλές αρ­ρώστιες που προσβάλλουν το φυτό ή σε φτωχή γονιμοποίηση. Αν είναι υγιή τα φύλλα πιθανόν να οφείλεται σε επικράτηση υψηλών θερμοκρα­σιών που καταστρέφουν τη γύρη.

Μελίγκρες Κατσαρωμένα φύλλα που στην κάτω επιφάνεια έχουν α­ποικίες από πράσινες και μαύρες μελίγκρες. Εκτός από τις άμεσες ζημιές που προκαλούν μεταδίδουν και ιώσεις. Για μικρές προσβολές μπορεί να γίνει ψεκασμός με νερό ή εντομοκτόνα σαπούνια. Για περισ­σότερες πληροφορίες βλέπε τεύχος 4 σελ. 17.          

Γενικές προφυλάξεις

Τα φύλλα των κολοκυθιών καίγο­νται όταν ψεκαστούν με εντομο­κτόνα σαπούνια και χαλκό. Γι' αυτό πρέπει να χρησιμοποιούνται με φει­δώ και στις μεγαλύτερες δυνατές αραιώσεις. Δεν πρέπει να ψεκάζο­νται τα φυτά με έντονο ήλιο και όταν οι θερμοκρασίες είναι πάνω από 26oC. Επίσης δεν πρέπει να ψεκάζονται όταν τα φυτά είναι βα­σανισμένα λόγω ξηρασίας.

Συγκομιδή

Τα κολοκυθάκια ωριμάζουν σε 48 - 70 ημέρες και συγκομίζονται νεα­ρά, τρυφερά και μικρά γιατί τα μεγά­λα υστερούν σε ποιότητα.

Οι συγκομιδές συνεχίζονται όλο το καλοκαίρι και αν έχουν γίνει δια­δοχικές σπορές του φυτού, μπορού­με να έχουμε φρέσκα κολοκυθάκια μέχρι τους παγετούς του Φθινοπώ­ρου. Κόβονται με τμήμα ποδίσκου γιατί έτσι διατηρούνται καλύτερα. Ο φλοιός τους θα πρέπει να είναι τόσο τρυφερός ώστε να χαράζεται με το νύχι. Η συγκομιδή γίνεται προσεκτι­κά γιατί ο παραμικρός τραυματισμός μπορεί να προκαλέσει αργότερα με­λανά στίγματα.

Τα χειμωνιάτικα και κτηνοτροφικά κολοκύθια, ωριμάζουν σε 80-120 ημέρες και συλλέγονται με σκληρό φλοιό και σε πλήρη ανάπτυξη, γιατί τότε έχουμε μέγιστη απόδοση του καρπού και διατηρείται καλύτερα. Θα χρειαστεί να περιμένουμε μέχρι τους παγετούς.

Τα χειμωνιάτικα μπορούν να δια­τηρηθούν για αρκετούς μήνες αν τοποθετηθούν σε ξηρό περιβάλλον και υψηλή θερμοκρασία. Οι κολοκύ­θες διατηρούνται καλύτερα σε θερ­μοκρασία 6-12oC και σχετική υγρα­σία 70%.

Τα κολοκυθάκια φυλάγονται μόνο σε ένα στρώμα το ένα δίπλα στο άλλο, χωρίς να ακουμπούν μεταξύ τους. Απομακρύνονται όλα όσα είναι τραυματισμένα. Οι χειμωνιάτικες κο­λοκύθες παγώνουν στους - 2οC, ενώ τα καλοκαιρινά κολοκυθάκια στους -1οC.

Βιβλιογραφία

- Γενική και ειδική λαχανοκομία Θρα­σύβουλου Δ. Ραπτόπουλου.

-  GARDEN PROBLEM SOLVER, JEFF BALL

- HIGH - YIELD GARDENING, HUNT and BORTZ

- GARTENING FOR ALL SEASONS, New Alchemy Institute

-  NATURAL INSECT AND DISEASE CONTROL, Ellis and Bradley

-Σύγχρονη Γεωργική Τεχνολογία

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΚΟΛΟΚΥΘΙΟΥ ΚΑΙ ΚΟΛΟΚΥΘΑΣ

Δ.Π., Σ.Ο.

Κολοκύθι

Ο χυμός από κολοκύθια είναι πλούσιος σε βιταμίνες Β-1, Β-2 και νυασίνη Είναι επίσης πλούσιος σε βιταμίνες, μεταλλικά άλατα, ασβέστιο και κάλιο. Δροσίζει, ηρεμεί και καθαρίζει το σώμα.

Κολοκύθα

Γνωστό λαχανικά στη μαγειρική και ζαχαροπλαστική καθώς επίσης και από τον πασατέμπο (τους καβουρντισμένους με αλάτι κολοκυθόσπορους).

Είναι πλούσιο σε βιταμίνη Α με αρκετές φαρμακευτικές ιδιότητες. Τα σπέρματα περιέχουν πεπορητίνη, λευκίνη, θυροξίνη, βιταμίνη Β.

Είναι καταπραϋντικό, δροσιστικό, μαλακτικό, καθαρτικό, διουρητικό.

Το χρησιμοποιούμε σε:

Αιμορροΐδες, Αϋπνία, Διαβήτη, Δυσκοιλιότητα, Δυσπεψίες,

Εντερίτιδες, δυσεντερίες Εντερικά παράσιτα (ταινία, ασκαρίς),

Καρδιακές παθήσεις, Νεφρική ανεπάρκεια, Ουρηθρίτιδα

Συνταγές:

1.  1 ποτήρι χυμό κολοκύθας, κάθε πρωί νηστικός για καθαρτικό. Επειδή ο χυμός αυτός δεν είναι πολύ εύγευστος, μπορούμε να του προσθέσουμε χυμό από άλλα λαχανικά.

2.  Ο πολτός κολοκύθας καταπραϋνει τον πόνο και γιατρεύει εγκαύματα, φλεγμονές, αποστήματα και γεροντική γάγγραινα.

3. Για την αϋπνία, μπορούμε να φτιάξουμε ένα καταπραϋντικό και δροσιστικό γαλάκτωμα, βράζοντας σε νερό ή γάλα σπόρια αλεσμένα χωρίς τη φλούδα τους.

4. Για την ταινία, (εντερικά παράσιτα), χρησιμοποιούμε τα σπόρια. Η δόση είναι 15 γραμμάρια σπόρων για μικρό παιδί, 40 γραμμάρια για μεγαλύτερο παιδί και 60- 100 γραμμάρια για ενήλικα. Λιώνουμε τους σπόρους με τη φλούδα τους, κοπανίζοντας με μέλι, ανθόνερο πορτοκαλιάς, μαρμελάδα ή σιρόπι.

Η θεραπεία διαρκεί 2 ημέρες: Την πρώτη, νηστεύουμε για να πεινάσει το σκουλήκι. Τη δεύτερη μέρα, το πρωί μια δόση από λυομένους κολοκυθόσπορους με μια κουταλιά καρυδέλαιο. Το μεσημέρι ένα καθαρτικό (π.χ. μια κουταλιά της σούπας ρετσινόλαδο). Το βράδυ, ένα ζωμό λαχανικών χωρίς καθόλου λιπαρά εκτός από καρυδέλαιο (το οποίο το απεχθάνεται το σκουλήκι).

Οταν το παιδί θελήσει να ενεργηθεί, βάλτε το επάνω σε ένα κουβά με χλιαρό νερό, 37 βαθμών, για να βγει πιο εύκολα το σκουλήκι, που αν αισθανθεί χαμηλότερη θερμοκρασία βγαίνοντας, μπορεί να συσπασθεί, να κοπεί κομματάκια και να μείνει μέσα. Επαληθεύστε στον κουβά, αν βγήκε η ταινία ολόκληρη με το κεφάλι της. Αλλιώς θα πρέπει να ξαναρχίσετε τη θεραπεία από την αρχή.

Αλλη συνταγή, φτιάχνει με τον ίδιο τρόπο πολτό από 30-40 γραμμάρια κολοκυθόσπορο που χωρίζει σε 3 μέρη.

Λαμβάνεται σε 3 δόσεις ανά μισή ώρα και μετά από 1 ώρα παίρνουμε κάποιο καθαρτικό τσάι (βράζουμε για 3 λεπτά 1 κουταλιά σπόρους φλοιού ράμνου σε 1 φλιτζάνι νερό, προσθέτουμε 1 κουταλιά σέννα και αφήνουμε για 10 λεπτά).

Για τα παιδιά, αυτή η συνταγή προτείνει η ίδια αυτή δόση να διαιρεθεί σε περισσότερα μέρη που θα λαμβάνονται σε διάστημα δύο, τριών ημερών και μετά να ληφθεί το καθαρτικό.http://agrotismania.blogspot.gr/2013/06/blog-post_4889.html