Τετάρτη 2 Μαρτίου 2011

ξυλόφουρνος

http://www.ftiaxno.gr                                                                                                                                        Πάντα ήθελα να φτιάξω ένα ξυλόφουρνο. Είχα διαβάσει και ακούσει από ανθρώπους που είχαν φτιάξει παλιά,  είχα δει την όλη διαδικασία από κοντά. Τα βασικά τα γνώριζα και ήθελα να φτιάξω ένα παραδοσιακό ξυλόφουρνο με τον παλιό τρόπο, γιατί έτσι, πίστευα ότι θα γινόταν καλύτερος και ταυτόχρονα θα κατανοούσα με την κατασκευή του από κοντά, περισσότερο τις αρχές κατασκευής και λειτουργίας του.
Τα πλεονεκτήματα ενός παραδοσιακού ξυλόφουρνου
-Λειτουργία με πολύ μικρή κατανάλωση και διατήρηση της θερμοκρασίας του
-Ανάπτυξη πολύ μεγάλων θερμοκρασιών
Πριν λίγο καιρό συζήταγα με φίλους, που είχαν τις απαραίτητες γνώσεις για να φτιάξουμε κεραμικά και σκοντάψαμε στο ότι δεν είχαμε φούρνο με πολλή δυνατή θερμοκρασία (850-900 κελσίου) για να τα ψήσουμε। Έτσι μου μπήκανε παραπάνω σκέψεις।
Ήρθε λοιπόν ο χρόνος και βρέθηκα δίπλα στην κατασκευή ενός ξυλόφουρνου με παραδοσιακό χτίσιμο. Ταυτόχρονα δίπλα στο φούρνου φτιάχτηκε και μια ψησταριά .
Πήρα λοιπόν την απόφαση να σας παρουσιάσω εδώ την όλη κατασκευή τους.

Η κατασκευή της βάσης του παραδοσιακού φούρνου-ψησταριάς।
Η βάση του φούρνου ψησταριάς έχει μήκος 2.20 m πλάτος 1.80 m και ύψος περίπου 1 m.
Τα πλάγια μέρη στήριξης της κατασκευής χτίστηκαν με τσιμεντόπετρες και η βάση του έγινε με μπετό πάχους 0,10 m.


Κατασκευή παραδοσιακού φούρνου

Οι διαστάσεις του στρογγυλού φούρνου που παρουσιάζεται είναι:
Διάμετρος 1.10 m-ύψος 0.55 m
Εδώ βλέπουμε ότι το ύψος του φούρνου μας είναι το μισό της διαμέτρου του, όσο δηλαδή και η ακτίνα του. Αν φτιάχναμε έναν μικρότερο με διάμετρο 0.90 m το ύψος του θα έπρεπε να είναι το μισό δηλαδή 0.45 m. Η είσοδος του φούρνου η λεγόμενη μπούκα φτιάχτηκε από ένα λυγισμένο σίδερο.
Υλικά που χρησιμοποιήθηκαν για τον φούρνο:
Ένα κομμάτι ξύλου κομμένο σε κύκλο, ακτίνας 0,55 m
Πλαστικά κομμάτια για το καλούπι
Πυρότουβλα παλιά
Αργιλώδες χώμα-πηλός από βουνό
Σίδερο μήκους 1.30 m και πλάτους 0.10m


Το καλούπι του φούρνου

Στο συγκεκριμένο φούρνο το καλούπι μας φτιάχτηκε από κομμάτια πλαστικού δεμένα μεταξύ τους με σύρμα, πάνω σε μια στρογγυλή ξύλινη βάση . Θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε κομμάτια ξύλου από κόντρα πλακέ, σιδερένιο ευλύγιστο πλέγμα ή ακόμα και κλαδιά δέντρων πλεγμένα μεταξύ τους και δεμένα με πηλό, όπως το έκαναν παλιά για να φτιάξουμε το σκελετό, πάνω στον οποίο θα χτιζόταν μετά ο φούρνος μας. Μια σκέψη μου είναι, ότι το καλούπι μας που μοιάζει με τρούλο θα μπορούσαμε να το κάνουμε και με βρεγμένη άμμο ή ακόμα και με βρεγμένο χώμα και να χτίσουμε γύρω του τα πυρότουβλα.


Το χτίσιμο του φούρνου

Πάνω στη τσιμεντένια βάση του φούρνου χτίστηκαν μια στρώση πυρότουβλα. Η λάσπη που χρησιμοποιήσαμε για το χτίσιμο ήταν αραιωμένο και διαλυμένο, αργιλόχωμα[kοκκινοχωμα] με νερό.
Η διαδικασία μίξης έγινε με τη βοήθεια ενός τρυπανιού με τον ανάλογο αναδευτήρα.
Τα πυρότουβλα που χρησιμοποιήθηκαν, κόπηκαν σε διάφορα μεγέθη που θέλαμε, με την βοήθεια ενός ηλεκτρικού τροχού. Όσο πιο χοντρό είναι το πυρότουβλο που χτίζουμε το φούρνο μας τόσα καλύτερα αποτελέσματα θα έχουμε στη λειτουργία του.
video

Τα πυρότουβλα χτίστηκαν με τον πηλό ακολουθώντας το καλούπι της πλαστικής μας φόρμας. Τα εξωτερικό μέρος των πυρότουβλων χτίζονταν με το αραιό αργιλικό μίγμα μας.

Παλιά αν δεν είχαν πυρότουβλα έχτιζαν τους φούρνους με λιγότερο αραιωμένο αργιλόχωμα-πηλό που ενδιάμεσα έχωναν παλιά στρογγυλά σπασμένα κεραμίδια.
Θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε εξωτερικά και να αγκαλιάσουμε τον πηλό μας με ψηλό σύρμα ή λινάτσα βρεγμένη και να συνεχίσουμε μια στρώση αραιωμένου αργιλοχώματος, πάνω από την πρώτη στρώση. Τέλος έχτιζαν περιμετρικά του φούρνου τοιχία και κάλυπταν το ενδιάμεσο κενό και το πάνω μέρος του φούρνου με άμμο για καλύτερη διατήρηση της θερμοκρασίας του.







Το κάψιμο του παραδοσιακού φούρνου

Ο φούρνος αφού χτιστεί πρέπει να μείνει μια βδομάδα περίπου για να στεγνώσει ο πηλός αργά και φυσικά μόνος του. Αν κάπου σκάσει αλείφουμε με αραιωμένο πηλό το μέρος που έσκασε. Όταν έχει στεγνώσει αρκετά ο πηλός, καίμε το φούρνο μας με πολλά ξύλα για 2 συνεχόμενες ημέρες . Αν η κατασκευή του είναι καλή οι θερμοκρασίες μπορούν να φτάσουν τους 900 βαθμούς. Παλιά όταν δοκίμαζαν τον φούρνο πέταγαν μέσα ένα γυάλινο μπουκάλι για να δούνε αν λιώνει. Τότε θα ήταν έτοιμος για ψήσιμο.


Φωτογραφίες κατασκευής ξυλόφουρνου με καμινάδα από το τον φίλο αναγνώστη Γιάννη

Παραδοσιακός χτιστός φούρνος ή Ξυλόφουρνος.
φουρνος2.jpg
Από το τέλος του 19ου αιώνα, στους ορεινούς ιδίως οικισμούς, καθιερώνεται ο οικιακός φούρνος, ο οποίος ψήνει με ξύλα που αφθονούν στον περιβάλλοντα χώρο. Μέχρι και πριν από μερικές δεκαετίες στη αυλή σχεδόν κάθε  σπιτιού  υπήρχε κι ένας πετρόχτιστος φούρνος.
Ήταν τα χρόνια εκείνα που ο φούρνος ήταν αναγκαιότατος να υπάρχει στην αυλή κάθε παραδοσιακού σπιτιού, γιατί η νοικοκυρά του μόνη της ζύμωνε και φούρνιζε τα ψωμιά της μια ή και δύο φορές την εβδομάδα, ανάλογα με τα μέλη της οικογένειάς της που συνήθως ήταν πολλά και γίνονταν ακόμη περισσότερα με το βοηθητικό προσωπικό (παραγιούς, παρακόρες) που είχαν ορισμένοι.
Για το χτίσιμό του χρησιμοποιούνταν πέτρες από τη γύρω περιοχή τις οποίες πελεκούσαν ανάλογα με το σχήμα που ήθελαν να δώσουν. Για την κατασκευή του θόλου χρησιμοποιούνταν παλιά βυζαντινά τούβλα, ενώ η βάση του εσωτερικού του κατασκευάζονταν με πυρότουβλα, πολύ μεγαλυτέρων διαστάσεων από τα σύγχρονα χειροποιητα και τα εψηναν στον φουρνο του γειτονα
φουρνος.jpgΌπως είπαμε  το ψήσιμο του ψωμιού ήταν αποκλειστικά γυναικεία δουλειά. Όταν το ψωμί κόντευε «να γίνει», η γυναίκα άναβε φωτιά με άχυρο, ή ξερά ξύλα, γέμιζε το φούρνο με ξύλα και αφού πύρωνε, χρειαζόταν περίπου δύο ώρες, με μια μεγάλη τσιμπίδα τραβούσε μπροστά σε μια άκρη τα κάρβουνα. Έπειτα με μια βούρτσα από κουρέλια που την βουτούσαν σε ένα κουβά με νερό, καθάριζαν το φούρνο από τα κάρβουνα που είχαν απομείνει και φούρνιζαν το ψωμί, δηλαδή έβαζαν το ψωμί μέσα στον φούρνο μ' ένα ξύλινο φτυάρι.Σήμερα οι περισσότεροι φούρνοι  σταμάτησαν να καπνίζουν. Μερικές γυναίκες του χωριού συνεχίζουν όμως με αξιοθαύμαστη επιμονή την παράδοση δημιουργώντας μοναδικά, νοστιμότατα και υγιεινά φαγητά.
image019.jpgΟ φούρνος συνήθως βρίσκονταν σε κάποιο σημείο της αυλής, στεγασμένος κάτω από ένα κεραμοσκεπές υπόστεγο, τη λεγόμενη σάγια.
Τα σύνεργα που χρειαζόταν ένας φούρνος ήταν:
Η σκάφη (το σκαφίδ') που ζύμωναν τ' αλεύρι με νερό και μαγιά κι έκαναν το ζυμάρι (ζμαρ).

Η πινακωτή (πνακουτή), όπου άφηναν να φουσκώσει "του ζμαρ" κομματιασμένο σε τόσα μέρη όσα και τα ψωμιά (κάτι σαν το σημερινό ταψί).
Το μεσάλι, ύφασμα που σκέπαζαν την πνακωτή, μετά που έβγαινε από το φούρνο.
image018.jpgΤο ψωμόφκιαρο, φτυάρι που έβγαζαν τα ψημένα ψωμιά.
Το ξύλο που ανακάτευαν την φωτιά μέσα στο φούρνο
τσιατσιαρας. Πολλές φορές το είχαν μέσα σε νερό. Στον φούρνο έκαιγαν συνήθως πουρνάρια "κλαδιά"τσακνα κλπ.
Το ξύλο που στην απόληξή του που έμοιαζε με φτυαράκι με μόνη διαφορά ότι το φτυάρι αυτό ήταν τοποθετημένο κάθετα στο μακρύ ξύλο, πάνω στο οποίο στηρίζονταν. Μ' αυτό  έβγαζαν την στάχτη από μέσα από τον φούρνο και τραβούσαν τα ταψιά με τα φουρνιστά.
Τις περισσότερες φορές αυτά τα "σύνεργα" ήταν μαζί με τον φούρνο ή μέσα στο παρακούζινο ή το κατώι.
Αξίζει να δείτε κι αυτό.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου