Δευτέρα 30 Απριλίου 2012

προγνωση καιρου παραδοσιακη

http://www.ftiaxno.gr/2012/04/blog-post_29.htmlΠρογνωστικά του καιρού

Τίς παρατηρήσεις αύτές έκαμε καί τίς άποκρυστάλλωσε άπό στόμα σέ στόμα ό λαός μας -οί γεωργοί κι οι ναυτικοί κυρίως, άλλά κι οί μυλωνάδες καί άλλοι- παρακολουθώντας τίς κινήσεις καί τίς φωνές τών πουλιών (τών άρχαίων «οιωνών»), τά ζώα τής στεριάς καί τής θάλασσας, τά φυτά, τίς άνθρώπινες ένέργειες καί παθήσεις (αρθριτικά, ρευματικά καί λοιπά), τά στοιχεία καί τά φαινόμενα τής φύσης, τίς έπαναλαμβανόμενες καιρικές συνθήκες σέ ορισμένες ήμέρες τοϋ χρόνου.


Οί φωνές καί τό πέταγμα τών πουλιών, πού έχουν μιά ιδιαίτερη εϋαισθησία καί διαίσθηση στίς μεταβολές του καιρού, πρώτα, έκαμαν τούς μέν άρχαίους ν’ άποδώσουν σ’ αύτά μαντικές ιδιότητες -άφοΰ καί τό 'ίδιο τ’ όνομά τους, οιωνός (: πουλί, καί μάλιστα όρνεο), κατάντησε νά σημαίνει καί τό μαντικό σημάδι- τούς δέ νεότερους νά βλέπουν καιρικό σημάδι (βροχής, κρύου, άέρα, μεταβολής καιρικής γενικά).
Καί είναι φυσικό τά πουλιά ν' άντιδροϋν διαισθανόμενα τή μεταβολή, άλλοτε φωνάζοντας λυπημένα ή χαρούμενα, κι άλλοτε πετώντας σέ άσφαλέστερα ή πιό εύχάριστα ή πιό κατάλληλα γιά τήν τροφή τους ή τήν άνετότερη διαβίωσή τους μέρη.
'Εκτός άπό τά πασίγνωστα χελιδόνια, τούς κούκκους, πού «φέρνουνε τήν άνοιξη», τήν καλοκαιριά, τό πιό γνωστό μας κατοικίδιο, ό πετεινός, μέ τό συνηθισμένο του... ώρολογιακό κράξιμο έχει καί τό ιδιαίτερο τής άλλαξοκαιριάς (στή βροχή, στήν καλοσύνη):
Οί κοκόροι κράζουν,/ οί καιροί άλλάζουν άποφαίνονται στή Σαηδόνα τής "Εξω Μάνης, ένώ στούς Όθωνούς δέχονται ότι: Ό κόκορος λαλεί,/ σορόκος ή βροχή.

Την ίδια... βαρομετρική ευαισθησία διαθέτει καί ή κόττα. Γενική σχεδόν σέ όλο τόν έλληνικό χώρο είναι ή πεποίθηση πώς όταν ή κόττα μυριστεί πώς έρχεται βροχή, κακοκαιρία, καταγίνεται άπό πρίν στό... ψείρισμά της ή τό τίναγμα τών φτερών της.
Τά 'ίδια μάς λένε, μέ μαθηματική άντιστοιχία καί οί άρχαΐοι κι οί βυζαντινοί πρόγονοί μας: «"Ορνιθες καί άλεκτρύονες φθειριζόμενοι ύδατικόν τό σημεϊον» (Θεόφραστος) καί
«'Όταν ϊδης ή όρνιθα καί ό πετεινός ψειρίζονται, βροχήν ή χιόνι δηλοϊ» (βυζαντ.).

Τή βροχή προμηνοΰν κι άλλα πουλιά: Γιά τούς νησιώτες, οί γλάροι καί οί κορώνες όταν σέ καιρό καλοσύνης γυροφέρνουν κοπαδιαστά πάνω άπό τό λιμάνι κράζοντας λυπημένα:
Κορώνα κράζει,/ τής βροχής φωνάζει κατά τούς Μυκονιάτες, ένώ γιά τούς Μανιάτες:
ή πέρδικα λαλεί νερό,/ κι ή κουκουβάγια βδία (... εύδία, καλοσύνη). Παράβαλε τό άρχαϊο «κόρακες καί κολοιοί άθρόως έπιφαινόμενοι καί κρώζοντες... όμβρον σημαίνουσιν» (Γεωπον. I, 3, 8). Γενικά, τό κοπαδιαστό πέταγμα έχει τήν έννοια τής «ισχύος έν τή ένώσει» γιά τήν άντιμετώπιση τού κοινού κινδύνου. Οί Κώτες λένε: τού γλάρου κλάμα, γή βροχή γή άνεμος, ένώ οί Κεφαλονίτες: γλάροι στή στεριά, φουρτούνα στό πέλαο.
Ή καλικατσού (καλισακού, γιά τούς Μυκονιάτες, ή αϊθυια έπίσημα), όταν κάνει βουτιές στή θάλασσα, προμηνά βροχή, άέρα, τρικυμία. Τό 'ίδιο καί οί κέφοι ή μίχοι ή τά γλαρόνια, πού έκτός αύτοϋ δείχνουν καί τί καιρός θά πάρει μέ τό πέταγμά τους πρός τή διεύθυνσή του..
Οί Κύπριοι πάλι βλέπουν τή βροχή στό λούσιμο τών περιστεριών καί, μαζί μέ άλλους 'Έλληνες, στό πέρασμα τών γερανών.
'Ακόμα πολλοί, μαζί μέ τούς άρχαίους, όταν οί πάπιες καί οί χήνες φτεροκοπούν καί φωνάζουν χωρίς άλλο λόγο.
'Ανάλογα προμαντεύουν, κατά τό λαό πάντα, τό λάλημα ή ή καταφυγή σέ άπάγκεια ή ξέφωτα μέρη ή ή όλη συμπεριφορά
διαφόρων άλλων πουλιών, όπως ό κούκος, ό μελιοσοφάγος, τό ψαροπούλι, τό γεράκι, ή κουκουβάγια, τά κορακοειδή, τά σπουργίτια πού πέφτουν κοπαδιαστά καί φτερακδνε καί σκαλίζουνε τό χώμα στίς αύλές καί τούς δρόμους του χωριού, ό τσιμπογιάννης (ή κοκκινολαίμης) πού τρυπώνει στούς στάβλους («κελλιά», στή Μύκονο) καί τά σπίτια τά εξοχικά κι ερειπωμένα (στά δοκάρια τής οροφής), οί σουσουράδες μέ τό κοφτό τους τραγούδι καί τό νευρικό σκάλισμα τής γής, τά χελιδόνια καί τά κοτσύφια μέ τά χαμηλοπετάματά τους, οί τσίχλες μέ τόν πρώιμο έρχομό τους, τά ψαρόνια μέ τό κοπαδιαστό πέσιμό τους στήν άκτή, ό τσαλαπετει-νός, ό κορυδαλλός, πού οί Καλυμνιοί τόν ονομάζουνε «πουλί τής τραμουντάνας» (τού βοριά), έπειδή τόν προμηνά μέ τό νυχτερινό του κελάδημα.

Τά ζώα έπίσης, κατοικίδια καί άγρια, τό βόδι καί τά ύποζύγια γενικά, τά γιδοπρόβατα, ό χοίρος, ό σκύλος καί ή γάτα - μέ τίς άσυνήθιστες φωνές καί τά πηδήματά τους, τό γλύψιμο τοϋ σώματός τους μέ τή στροφή τοϋ κεφαλιού πρός τό μέρος τοϋ καιροϋ πού θά πάρει καί τήν άλλη συμπεριφορά τους, μάς προειδοποιούν γιά τήν άλλαγή τοϋ καιροϋ, στήν καλοκαιρία συνήθως:
Όταν χτυπιούνται μέ τά κέρατά τους τά βόδια ή όταν βόσκουν λαίμαργα καί μουγκρίζουν ή όσμίζονται τόν άέρα ψηλώνοντας τό κεφάλι, θά χομε βροχή. "Οταν χτυπούν τά πόδια τους στή γή τ' άλογα καί τά μουλάρια ή χοροπηδούν. Τ ό ίδιο κι όταν τρέχουνε τά πρόβατα ξαφνικά, κοπαδιαστά κι άλαφιασμένα.

"Οταν οί χοίροι φωνάζουν καί μαζεύουν χόρτα βιαστικά- κουμπάνια γιά τίς δύσκολες ώρες... "Οταν ούρλιάζει, κυλιέται καί σκάβει τή γή ό σκύλος. "Οταν νίβεται, νιαουρίζει, κυλιέται ή χώνεται στά σκεπάσματα ή γάτα ή στό τζάκι.
"Οταν χορεύουν τά ποντίκια, καί μάλιστα στή μέση τοϋ σπιτιού! "Οταν πιάνει ό λαγός τά προσηλιακά. "Οταν ό σκατζόχοιρος σκεπάζει μέ ξυλάκια τή μία ε'ίσοδο τής δίπορτης φωλιάς του – έκείνης πού κινδυνεύει άπό τόν καιρό. Όταν ούρλιάζουν τά τσακάλια, οί άλεποϋδες.
"Οταν βγαίνουν οί σκουληκαντέρες στήν έπιφάνεια τής γής ή σαλεύουνε τά σαλιγκάρια." "Οταν βγαίνουν άπό τό νερό ή φωνάζουν οί βάτραχοι. Όταν λιάζονται οί σαύρες ή μετακινούνται τά φίδια. Οταν τσιμπούν οί μύγες καί μπουλουκιάζουν νά μπούνε στίς κυψέλες των οί μέλισσες ή όταν κάνουν φασαρία. "Οταν λαλούν άποβραδύς ή πρωί πρωί τά τζιτζίκια. Όταν τά μυρμήγκια βγάζουν τις τροφές τους έξω άπό τήν τρύπα τους ή κάνουνε σωρούς μικρούς άπό χώμα τριγύρω της.

"Οταν πηδούνε τά ψάρια πάνω άπό τή θάλασσα. Άμα βγαίνει τό μελανούρι στά ρηχά ή οί σαρδέλες στήν έπιφάνεια τής θάλασσας. "Οταν κουβαριάζονται τά χέλια. "Οταν βγαίνουνε κατάγιαλα τά καλαμάρια ή πελαγώνουν οί σουπιές. Άμα βγαίνουν τά καβούρια έξω άπό τά ποτάμια γιά οί πεταλίδες καί τά κοχύλια κι οί άχινοί χώνονται στις τρύπες καί τίς σκισμές τών βράχων.

Άλλα προγνωστικά βγάζουν οί χωρικοί καί οί βοσκοί άπό τήν παρατήρηση τοϋ φυτικού κόσμου. ’Από τήν πρώιμη ή όψιμη άνθοφορία καί καρποφορία ορισμένων δέντρων καί θάμνων, γιά τήν αντίστοιχη πρώιμη ή όψιμη χειμωνιά: Βαρυχειμωνιά π.χ. δηλώνει τό πρώιμο άνθισμα τής άμυγδαλιάς. ’Από τό φθινόπωρο καί μέχρι τό Δεκέμβρη τό Ιδιο δηλώνει κι ή πολυκαρπία τοϋ σκίνου, τού πουρναριού καί τής βελανιδιάς. Τό πρώιμο άνθισμα τής σκυλλο- κρεμμύδας (άσκέλλας στή Μύκονο, άπό άρχικό σκίλλα) τόν Αύγουστο, δηλώνει πρώιμο άλλά καρπερό στά γεννήματα χειμώνα. Τό ϊδιο καί τού άσφόδελου.
Άλλοι προβλέπουν άέρα ή βροχή άπό άλλα φυτά. Όταν π.χ. τά κυπαρίσσια, τά έλατα κάνουν πολλά κυπαρισσόμηλα ή οί κορομηλιές, οί κυδωνιές, οί τζιτζιφιές καί λοιπά πολύν καρπό, θά χομε βαρυχειμωνιά. Άλλοι άκόμα προβλέπουνε καί τό χιονιά καί τόν άέρα πού θά φυσήξει άπό τή συστολή ή τό χρώμα τών φύλλων τού τριφυλλιού.

Άλλος τρόπος πρόγνωσης τού καιρού είναι άπό τήν παρατήρηση τής «σπάλας» (ώμοπλάτης) τών σφαζόμενων ζώων: "Αν είναι κόκκινη ή μαύρη, θά χομε κακοκαιρία. "Αν τού «καραβιού» (στέρνου) τής κόττας, τής χήνας... ’Από τήν κατασκευή τής σπλήνας τού χοίρου. Καί πολύ γνωστή άσφαλώς είναι ή... βαρομετρική δεινότητα τών άνθρώπων πού ύποφέρουνάπό ρευματοαρθριτικά, πού έχουν πόνους όταν πρόκειται νά τό γυρίσει σέ ύγρασία.

 Η παρατήρηση τοϋ ήλιου, τοϋ φεγγαριού, τών άστρων έπίσης προδηλώνει:
 Ή λαμπράδα τους, τό τρεμούλιασμά τους, ό κύκλος πού σχηματίζεται γύρω τους, ή άνατολή κι ή δύση τους, άνάλογα μέ τήν καθαρότητα καί τή θολούρα, τήν κοκκινίλα τους, άέρα ή βροχή ή καλοσύνη. "Οταν έχει «ποδάρια» (άκτίνες μέσα άπό κοκκινό- μαύρα συννεφάκια) ό ήλιος στό βασίλεμά του, θά πάρει άέρας, καί λοιπά καί λοιπά.
Λέμε συνήθως (στή Μύκονο κι άλλου - οί ναυτικοί):
Δίπλα φεγγάρι,/ όρθοί μαρινάροί
ορθό φεγγάρι,/ δίπλα μαρινάροί (όταν δηλαδή τό μισοφέγγαρο είναι πλαγιαστό, θά πάρει τρικυμία, όπότε δέν πρέπει νά κοιμάται ό ναυτικός• άντίθετα, όταν είναι μέ τις δύο μύτες σέ κάθετο άξονα. "Η: τού ήλιου κύκλος, άνεμος, τοϋ φεγγαριοιϋ χειμώνας (προμηνύματα άέρα - κακοκαιρίας - άντίστοιχα).

Τά σημάδια δέν είναι γιά όλο τόν έλληνικό χώρο καί γιά όλους τά ίδια.
Κάθε τόπος, κάθε περιοχή έχουν τά δικά τους προγνωστικά. Έτσι, π.χ. τά σύννεφα στό βουνό Τσυκνιά τής Τήνου, τά «καπούλια» ή «συννεφοκάπουλα», σημαίνουν γιά τούς Μυκονιάτες τήν έλευση δυνατού μελτεμιού τό καλοκαίρι ή δυνατής βροχής τό χειμώνα.

Βροχή έρχεται καί μέ τήν άπότομη μετάπτωση ένός καιρού στόν άντίθετό του, τόν «άντικρούστη» του, στό «πάλεμα» τών καιρών. Κατά κανόνα ό νοτιάς, ή όστρια.
Βροχή άκόμα προαγγέλλει καί τό κάψιμο τού ήλιου σέ μέρα φθινοπωρινή ή χειμωνιάτικη. Αντίθετα, φέρνουν καλοσύνη ό μαΐστρος ή μαΐστρος-τραμουντάνα (ό σκίρων-ΒΔ καί σκιρωνοβορράς ΒΔ-Δ).

 Ό σεισμός φέρνει συνήθως άλλαγή καιρού: ξηρασία κυρίως.

Η θάλασσα μέ τις κινήσεις καί τά χρώματά της προδηλώνει τόν καιρό: Όταν τραβιέται πρός τά μέσα ή βγάζει φύκια στή στεριά ή σχηματίζει λουλακιές ή άσπρες αύλακιές έδώ κι έκεϊ ή κούφια κύματα, θά πάρει τρικυμία. Ή «πλήμμη» ή «πλημμαδούρα», στή Μύκονο, προαγγέλλει συνήθως νοτιά καί βροχή. Καί ή βοή τής θάλασσας. Τή βροχή προβλέπουν κατά τόπους κι άπό τή θολούρα τής άτμόσφαιρας, πού τούς έμποδίζει νά δούνε μέρη γειτονικά, νησιά καί λοιπά.
Δυνατόν άέρα βλέπουν οί Μυκονιάτες όταν σέ καιρό άπόλυτης καλοσύνης, τά Καβουρονήσια, ξέρες πρός τά δυτικά τής πόλης, πρός τό μέρος τής Δήλου,σκεπάζονται ξαφνικά μέ άφρούς...

Ως έδώ οί προβλέψεις προέρχονται άπό χρόνιες παρατηρήσεις φυσικών λεπτομερειών-χαρακτηριστικών. Ό λαός όμως καταφεύγει καί σ’ άλλα σημάδια γιά νά έξιχνιάσει τίς βουλές τής φύσης, πού μερικά μπορείνά χαρακτηριστούν δεισιδαιμονικά:
 Έτσι οί «καύτρες» πού κάνει τό φιτίλι τού λυχναριού (άλλοτε), τό γρήγορο άναμμα τής φωτιάς στό τζάκι, τό κοκκίνισμα τής πυροστιάς, οί σπίθες πού πετάει ή ’ίδια ή τό τσουκάλι ολόγυρά του προαγγέλλουν άέρα, βροχή, άκόμα καί χιόνι. Τό ίδιο καί τό στριφογύρισμα του καπνού μέσα στό σπίτι, κι οί καπνιές τής καπνοδόχου πού πέφτουν. Τό βούλιασμα τής στάχτης στό τζάκι φέρνει χιόνι.

Πηγή: Ο κύκλος του χρόνου (Εθιμικά-λατρευτικά-μετεωρολογικά)-Σταύρου Μάνεση-Αθήνα 1981

Σάββατο 28 Απριλίου 2012

Ο Κόσμος των Μυκήτων – Μανιταριών

Τα μανιτάρια είναι οργανισμοί ετερότροφοι, που ζουν είτε σαπροφυτικά είτε παρασιτικά. Αυτό που βλέπουμε και το χαρακτηρίζουμε ως μανιτάρι είναι μόνο το ορατό μέρος του σώματός του, που στις περισσότερες περιπτώσεις έχει πολύ μικρή διάρκεια ζωής, έχοντας σκοπό την παραγωγή σπόρων. Το υπόλοιπο τμήμα του μανιταριού έχει τη μορφή ενός τριχόμορφου αραχνοειδούς έως και βαμβακόμορφου ιστού που ονομάζεται μυκήλιο. Αυτό το τμήμα λοιπόν διάγει μια κρυφή ζωή μέσα στο έδαφος και μέσα σε νεκρούς ή ζωντανούς κορμούς δέντρων. Τα μανιτάρια, σε αντίθεση με τα πράσινα φυτά, στερούνται χλωροφύλλης με αποτέλεσμα να μην μπορούν να εκτελέσουν τη λειτουργία της φωτοσύνθεσης, έχουν όμως την ικανότητα να αποσυνθέτουν τη νεκρή οργανική ύλη, παίζοντας έτσι αναντικατάστατο ρόλο στη φυσική ανακύκλωση. Τα αυτοφυόμενα στα λιβάδια και τα δάση ονομάζονται διεθνώς Fungo epigeo και τα υπογείως αναπτυσσόμενα τρούφες, το γνωστό ύδνον που αναφέρει κατ΄ επανάληψιν ο Θεόφραστος και ο Διοσκουρίδης.
>Οὐτε γάρ ρίζαν πάντ΄ἔχει ούτε καυλόν, τό ὺπέρ γῆς πεφυκός, στέλεχος λέγω, ούτε ἀκρεμόνα (κλωνάρι) ούτε φύλλον ούτε καρπόν ούτ΄αύ φλοιόν ή μήτραν ή ίνας ή φλέβας, οίον μύκης ὑδνον
>Ύδνον ρίζα ἐστί περιφερής, ἄφυλλος, ἄκαυλος, ὑπόξανθος, ἔαρος ὁρυττομένη (την άνοιξη ανασκαπτομένη).ἐδώδιμος δέ ἐστί ώμή τε καί ἐφθηεσθιομένη.
1  5
2   3
4  κάνε κλικ πάνω στις εικόνες.
Μανιτάρι: Ζώο, ορυκτό η φυτό;Δύο από τους τρεις επιστήμονες θεωρούν ότι οι μύκητες είναι ένα ξεχωριστό και μοναδικό βασίλειο, στο ότι δεν είναι ούτε φυτά ούτε ζώα. Είναι αυτό το ότι δεν είναι ούτε το ένα ούτε το άλλο που κάνει τους μύκητες τόσο υπέροχους για μελέτη και με πολύ προσοχή τροφή σε κάποιες περιπτώσεις. Αυτά τα όχι ακριβώς ζώα και όχι ακριβώς φυτά, είναι απαραίτητα στην Ιατρική. Δεν θα υπήρχε η πενικιλίνη που αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο των αντιβιοτικών. Μάλιστα κάποιοι ειδικοί υποστηρίζουν ότι εάν δεν υπήρχαν οι μυκητοειδείς φίλοι μας, η ανθρωπότητα δεν θα υπήρχε ή στην καλύτερη περίπτωση θα ήταν πολύ δυστυχισμένη !
Ιστορικά τα μανιτάρια είχαν μακρόχρονη ιατρική χρήση, ιδίως στην παραδοσιακή κινέζικη ιατρική και φαρμακευτική πρακτική,αλλά και στην αρωματοποϊία, όπως το κίτρινο μανιτάρι: Laetiporus Sulphaureus. Τα μανιτάρια μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη βαφή μαλλιού και τη βαφή άλλων φυσικών ινών. Οι χρωστικές ουσίες είναι οργανικές ενώσεις και παράγουν ισχυρά και ζωντανά χρώματα του χρωματικού φάσματος. Πριν από την εφεύρεση των συνθετικών χρωστικών ουσιών τα μανιτάρια ήταν πηγή πολλών χρωμάτων της κλωστοϋφαντουργίαςκαι μερικοί μύκητες ξυλόβιοι με φελλώδη ή ξυλώδη σύσταση, όπως Polypores, Fomotopsis pinicula, Daealea quernica, Phellinicus με σχήματα οπλής ή γεισώματος χρησιμοποιήθηκαν ως εκκινητές ανάφλεξης (ίσκες).
Η λέξη μανιτάρι είναι υποκοριστικό της αρχαιοελληνικής αμανίτης και ακόμη σε πολλές περιοχές ονομάζονται έτσι. Αρχαιοελληνικής προέλευσης είναι και η ονομασία του είδους Boletus Edulis (βασιλομανίταρο), οι λέξεις Boletus και Edulis (εδώδιμον-έδεσμα) προέρχονται από το αρχαιοελληνικό γλυκόριζα (κομμάτι γης) και από το μέλλοντα του ρήματος εσθίω (τρώγω), έδομαι.
Το κυνήγι ή μάζεμα του μανιταριού περιγράφει τη δραστηριότητα της συλλογής μανιταριών στην άγρια φύση, συνήθως για φαγητό. Αυτή η εποχιακή δραστηριότητα είναι περισσότερο δημοφιλής στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στην Γαλλία και Ιταλία. Επειδή πολλά μανιτάρια είναι δηλητηριώδη, προκάλεσαν και προκαλούν το φόβο αλλά και το δέος στους ανθρώπους. Ωστόσο, τα εδώδιμα μανιτάρια χρησιμοποιούνται στην κουζίνα διαφόρων λαών, οι οποίοι τα καταναλώνουν ωμά ή μαγειρεμένα. Οι Έλληνες δεν φημίζονται ως μανιταροσυλλέκτες mycofilia.Η ελληνική αγορά τροφοδοτείται κυρίως από τα καλλιεργημένα λευκά (Agaricus bisporus) (δίσπορος), πλευρώτους (Pleurotus ostreatus), portobello, crimini, τα κονσερβοποιημένα και σπανιότερα άγρια μανιτάρια σε αποξηραμένη συνήθως μορφή. Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας κάποια νόστιμα και δημοφιλή άγρια είδη που είναι γνωστά, όπως το Βωλίτης ο εδώδιμος (Boletus Edulis) (βασιλομανίταρο), porchini (καλογεράκι) συλλέγονται κατά κόρον.
6 7
8 9
10 11
14 Ganoderma_lucidum
15 8
Λένε και πολύ σωστά, πως: «όλα τα μανιτάρια τρώγονται, μερικά όμως, μόνο μια φορά». Στη Ελλάδα είναι γνωστά περίπου 2.200 είδη άγριων μανιταριών (περίπου 150 εδώδιμα), από τα οποία τα περισσότερα δεν είναι ούτε δηλητηριώδη ούτε φαγώσιμα. Γενικότερα, χωρίζονται σε αυτά που προκαλούν ελαφρές γαστρεντερικές διαταραχές, που μπορεί να οφείλεται ακόμα και στο υψηλό ποσοστό μυκοχιτίνης,  που περιέχουν και είναι δύσπεπτη σε μεγάλες ποσότητες κατανάλωσης, όπου η θεραπεία έρχεται μόνη της, σε αυτά που προκαλούν μέτριας επικινδυνότητας δηλητηριάσεις, από τις οποίες χωρίς υποστήριξη μπορεί να επέλθει και ο θάνατος.
> « …μεθ΄υσσώπω (μαντζουράνα) και οριγάνου μετρίως εψηθέντων. Αβλαβέστατοι μέν ούν των άλλων μυκήτων εισίν ούτοι (βωλίται),[2] δεύτεροι δε μετ΄αυτούς οι αμανίται, των δέ άλλων ασφαλέστερόν εστι μηδ΄όλως άπτεσθαι· πολλοί γάρ εξ αυτών απέθαναν.»
> « …πρέπει να ψηθούν μέτρια με μαντζουράνα και ρίγανη. Οι πιο αβλαβείς μεν λοιπόν από τους άλλους μύκητες είναι αυτοί (οι βωλίτες), δεύτεροι δε μετά απ’ αυτούς είναι οι αμανίτες, τους υπόλοιπους ασφαλέστερο είναι να μη τους αγγίζετε καθόλου· γιατί πολλοί πέθαναν εξαιτίας τους.» Γαληνός Περί των εν ταις τροφαίς δυνάμεων, Βιβλίον πρώτον, κεφ. Περί μυκήτων.
Τα περισσότερα μανιτάρια με εξαίρεση το πορτσίνι στην αρχική τους ανάπτυξη δεν ξεχωρίζουν εύκολα από τα εδώδιμα, όπως ο αμανίτης ο καισάριος από τον αμανίτη μουσκάρια. Η αντιμετώπιση της δηλητηρίασης έγκειται στην έγκαιρη διάγνωση και στη αποβολή από τον οργανισμό του δηλητηρίου που δεν έχει απορροφηθεί. Ο χρόνος επώασης του δηλητηρίου στη χειρότερη περίπτωση (αμανίτης φαλλοειδής) είναι μεγάλος. Τα πρώτα συμπτώματα -διάρροια, κοιλιακό άλγος, εμετός και πιθανόν πυρετός, άσθμα, αλλεργική αντίδραση, αναφυλάξεις- εμφανίζονται 4 έως 24 ώρες μετά την κατανάλωση, με αποτέλεσμα να υπάρχει κίνδυνος να μην τα αποδώσουμε σε αυτό, αλλά σε κάτι άλλο.
Μετά μια φαινομενική ύφεση 1-2 ημερών, ξεκινά η «νέκρωση» του ήπατος. Ο θάνατος επέρχεται έξι με δέκα ημέρες μετά το πρώτα συμπτώματα. Η θανατηφόρος δόση είναι περίπου 50 χιλιοστόγραμμα (milligram) που αντιστοιχούν σε ένα μανιτάρι. Το Legalon δυστυχώς σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις από ελλιπείς γνώσεις του προσωπικού των νοσοκομείων χορηγείται, όταν ήδη έχει φτάσει ο ασθενής, στο ηπατικό κώμα και δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί αντίδοτο, αφού δεν αδρανοποιεί τη δράση του δηλητηρίου. Είναι απλώς ηπατοπροστατευτικό.
Ο μόνος κανόνας που ισχύει γενικά για τη συλλογή μανιταριών είναι αυτός που λέει, ότι μαζεύομε για τροφή μόνο τα είδη των οποίων τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γνωρίζουμε με απόλυτη βεβαιότητα. Η παραμικρή αμφιβολία είναι λόγος απόρριψής τους. Στην περιοχή Βιτσίου της Καστοριάς οι κάτοικοι συνηθίζουν να απαντούν, ότι τα μανιτάρια με δακτυλίδι είναι επικίνδυνα, ενώ στην ορεινή Αρκαδία λένε το αντίθετο: είδες βρακωμένο μανιτάρι (δηλαδή με δακτύλιο) φάτο, αβράκατο πέτα το.
Αυτό οφείλεται στα είδη που ενδημούν και έχουν δοκιμασθεί σε κάθε περιοχή. Έτσι το Boletus Edulis (βασιλιμανίταρο) που ευδοκιμεί στη Δυτική Μακεδονία δεν έχει δακτύλιο, ενώ το μανιτάρι rubescent (κοκκινίζων)που έχει το δακτύλιο ως κυρίαρχο γνώρισμα θεωρείται εξαιρετικής ποιότητας μανιτάρι.Η μπλέ χροιά που διαχέεται εν ριπή οφθαλμού, μόλις κόψουμε ένα μανιτάρι λευκότατο, όπως του είδους σατανάςισχύει για το συγκεκριμένο είδος. Κανείς δε θα δοκίμαζε ένα μανιτάρι ολοκόκκινο σκούρο, όπως ο ερυθρόποδας ή badius (κακός) η ακόμα μια πανθερίνα ή μουσκάρια με διάστικτα λευκά στίγματα πάνω στο καφέ και κόκκινο φλοιό τους γιατί τα χαρακτηριστικά τους είναι ευδιάκριτα. Το πρόβλημα ανακύπτει σε ορισμένα ιδιομορφολογικά μανιτάρια ιδιαίτερα πριν την πλήρη ανάπτυξή τους.
 13 12
24 20
Πριν από μερικά χρόνια, η βρώσιμη άγρια ελληνική χλωρίδα πέρασε μια μακρά περίοδο απαξίωσης. Στην ίδια γαστρονομική δυσμένεια με τα “ταπεινά” χόρτα έπεσαν και τα εντυπωσιακά μεν αλλά άγνωστα ελληνικά άγρια μανιτάρια που φύονται σχεδόν σε κάθε γωνιά της χώρα μας. Ωστόσο, η ποιότητα των ελληνικών άγριων μανιταριών είναι εξαιρετική και η γεύση πολλών από αυτά συγκλονιστική! Κι αυτό ανέλαβαν τον τελευταίο καιρό να μας μάθουν οι έμπειροι επαγγελματίες συλλέκτες που οργανώνονται σε συλλόγους στη Δυτική Μακεδονία και στη Θράκη και μας προσκαλούν να ζήσουμε μαζί τους μια μοναδική περιηγητική και γαστρονομική εμπειρία, μαζεύοντας τα δικά μας μανιτάρια καθώς απολαμβάνουμε τους περιπάτους μας στο δάσος. Επιπλέον, το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων ασχολείται με την κωδικοποίηση του γευστικού χάρτη των ελληνικών μανιταριών και ολοένα και περισσότερα βιβλία με σχετικό αντικείμενο μάς μυούν σε ένα μαγικό κόσμο. Άλλωστε, πολλές πληροφορίες από αυτές που δημοσιεύονται εδώ μας έδωσε η Παρασκευή Ουζούνη, πτυχιούχος Εφαρμοσμένης Αγροοικολογίας – Msc Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής, η οποία μελετά επισταμένως εδώ και χρόνια τα άγρια μανιτάρια. Στην ελληνική αγορά έχουν ήδη κάνει την εμφάνισή τους, σε πολύ ελκυστικές συσκευασίες και προσιτές τιμές αποξηραμένα ελληνικά μανιτάρια: κανθαρέλες, βασιλομανίταρα, μορχέλες, τρομπέτες.
Πως καθαρίζονται: Αφαιρέστε το κάτω μέρος του ποδιού και καθαρίστε τα με ένα μυτερό μαχαίρι, μέχρι να εξαλειφθούν όλα τα υπολείμματα χώματος. Στη συνέχεια, πλύνατε τα, γρήγορα με άφθονο κρύο νερό και μην τα μουλιάσετε γιατί θα χάσουν το εκρηκτικό άρωμα και τη γεύση τους. Επίσης μπορείτε, αντί να τα πλύνετε, να τα καθαρίσετε επιμελώς με ένα σκληρό πινέλο ή ένα βρεγμένο πανάκι ή απλώς να τους δώσετε μια γερή δόση αέρα από το πιστολάκι των μαλλιών ώστε να απομακρυνθεί κάθε ίχνος χώματος.
Αγορά και συντήρηση: Προτιμάμε τα μανιτάρια με ζωντανό χρώμα, χωρίς κηλίδες, ζάρες ή σχισίματα στην πάνω πλευρά. Η ιδανική θερμοκρασία συντήρησης είναι 5ο- 7ο C. Τα φρέσκα μανιτάρια, ανάλογα με την ποικιλία, δεν διατηρούνται περισσότερο από 6 – 9 ημέρες στο ψυγείο. Μακροβιότερες φαίνεται ότι είναι οι κανθαρέλλες (αντέχουν μέχρι και 18 ημέρες). Τα αποξηραμένα φυλάσσονται καλά κλεισμένα σε ξηρό και δροσερό μέρος.
Πώς θα ζωντανέψουν τα αποξηραμένα: Όταν πάρετε στα χέρια σας ένα κουτί με αποξηραμένα μανιτάρια, η πρώτη αίσθηση είναι ότι πρόκειται για ένα φτωχό και ζαρωμένο συγγενή του φρέσκου σαρκώδους μανιταριού. Με τη δεύτερη ματιά θα σας φανούν άχρωμα και λίγα σε σχέση με τα χρήματα που δώσατε. Μην ξεχνάτε όμως ότι για τα αποξηραμένα μανιτάρια το νερό λειτουργεί ακριβώς όπως το «φιλί της ζωής»: τα κάνει να ξαναζωντανέψουν. Άλλωστε, μόλις 500 γρ. αποξηραμένα μανιτάρια ισοδυναμούν με πέντε κιλά φρέσκα. Τα μουλιάζουμε σε χλιαρό νερό ή κρασί, εφόσον εμπεριέχεται στη συνταγή, για 20 – 25 λεπτά και φυσικά, το νερό δεν το πετάμε. Το φιλτράρουμε δύο φορές και το χρησιμοποιούμε για να εμπλουτίσουμε γευστικά σούπες, σάλτσες και πιάτα με ζυμαρικά. Τα ίδια τα μανιτάρια, πριν τα χρησιμοποιήσουμε, καλό είναι να τα στεγνώσουμε σε λίγο χαρτί κουζίνας. Τα άγρια ελληνικά μανιτάρια μαζεύονται από εξειδικευμένους, πολύ έμπειρους συλλέκτες. Ακολούθως, μεταφέρονται στα συσκευαστήρια όπου γίνεται η διαλογή, κόβονται με ειδικό μηχάνημα, στεγνώνουν σε ξηραντήριο και συσκευάζονται.
21 22
23 25
18 19
16 17
Η διατροφική τους αξία: Τα μανιτάρια είναι τροφή με χαμηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λίπη και νάτριο, μειωμένης θερμιδικής αξίας, εφόσον τα 100 γρ. αποδίδουν περίπου 22 θερμίδες, ικανοποιητική πηγή βιταμινών C και D, σιδήρου, ψευδαργύρου, φωσφόρου, καλίου, χαλκού και σεληνίου, ενώ περιέχουν ακόμη βιταμίνες του συμπλέγματος Β, ριβοφλαβίνη, νιασίνη και παντοθενικό οξύ. Η ριβοφλαβίνη προάγει την υγεία του δέρματος και την καλή όραση, η νιασίνη ενισχύει την ομαλή λειτουργία του πεπτικού και νευρικού συστήματος, ενώ το παντοθενικό οξύ εμπλέκεται στην παραγωγή των ορμονών. Αλλά τα μανιτάρια, είναι Μ Υ Κ Η Τ Ε Σ, με ότι σημαίνει αυτό. Η κατανάλωση τους είναι καλό να γίνεται σε πολύ αραιά χρονικά διαστήματα. ΠΟΛΥ ΠΟΛΥ ΑΡΑΙΑ, σε γιορτές για να αντικαταστήσουν το κρέας στο γιορτινό οικογενειακό ή φιλικό τραπέζι. Γίνονται εκπληκτική μαγειρίτσα, φρικασέ ή σελινάτο, παστίτσιο, ή μουσακάς. Αντικαθιστά τέλεια το κρέας και απολαμβάνουμε ένα υπέροχο και χορταστικό γεύμα, χωρίς αίμα.
Τα κρασιά που αγαπούν τα μανιτάρια: Εάν τα μανιτάρια σερβιριστούν ωμά ή μαριναρισμένα σε μια σαλάτα, συνοδέψτε τα με ένα Chardonnay, που είτε να μην έχει περάσει από βαρέλι είτε το βαρέλι να είναι πολύ διακριτικό. Τώρα, αν η συνταγή σας θέλει λίγη κρέμα -που ταιριάζει υπέροχα!- ή αν φτιάξετε με τα μανιτάρι σας μια τάρτα, διαλέξτε ένα Ξινόμαυρο, μια Νάουσα ή μια Γουμένισσα. Τα άγρια μανιτάρια, τα οποία αποτελούν μια πραγματική πολυτέλεια, μπορούν να απαιτήσουν, τις ελάχιστες φορές που θα βρεθούν στο τραπέζι μας, ένα Pinot Noir Καλιφορνέζικο ή μια υπέροχη Βουργουνδία. Τις περισσότερες φορές όμως τρώμε τα μανιτάρια μας μαγειρεμένα με σκορδάκι και φρέσκο μαϊντανό, οπότε διαλέξτε άφοβα για να τα συνοδεύσετε ένα Cabernet, Merlot ή Syrah. Αλλά περί ορέξεως …!!!
 Μορχέλα (Morille ή Morel ή Morchella sp.): Το χρώμα τους ποικίλλει από το ανοιχτό μπεζ μέχρι το καστανόμαυρο ή το σταχτόμαυρο. Πάντως, πιο σπουδαία γευστικά θεωρείται η σκουρόχρωμη ποικιλία. Εμείς την αποκαλούμε μορχέλα. Οι εραστές των άγριων μανιταριών δηλώνουν δέσμιοι της σαρκώδους, ηδονικής γεύσης της. Είναι ένα από τα πιο ακριβά άγρια μανιτάρια. Οι μικρές σε μέγεθος μορχέλες χρησιμοποιούνται κυρίως σε σάλτσες και σούπες.Τα αποξηραμένα μανιτάρια αυτού του είδους, επειδή διατηρούν ιδανικά τη γεύση τους, είναι καλύτερα να τα μουλιάζετε για 20 – 25 λεπτά σε νερό και να τα στεγνώνετε καλά με το χέρι σας πριν τα προσθέσετε σε σούπες και μαγειρευτά.
Κέρας της Aμαλθείας (Trompettes des morts): Η μαύρη «τρομπέτα του θανάτου» είναι ένα άγριο σκούρο σταχτί μανιτάρι με… δραματική εμφάνιση αλλά με υπέροχο, διακριτικό, λουλουδάτο άρωμα και ελαφριά καπνιστή γεύση. Συμμετέχει με την ανάλαφρη γεύση του σε μείγματα από διάφορες ποικιλίες μανιταριών. Συναντάται άγριο σε όλη τη Μακεδονία και τη Θράκη.
Τρούφα (το αρχαιοελληνικό ύδνον): Η τρούφα είναι ένα μανιτάρι του γένους των υδνοειδών, στο οποίο περιλαμβάνονται πολλά είδη που συναντώνται κυρίως στην Kεντρική και Δυτική Ευρώπη. Όλες οι τρούφες είναι φυτά υπόγεια, χωρίς βλαστό και φύλλα, έχουν σχήμα ακανόνιστο, περίπου σφαιρικό και αποτελούνται εξ ολοκλήρου από μια σαρκώδη μάζα που τρώγεται και η οποία χαρακτηρίζεται από ένα έντονο, μοναδικό άρωμα. Στην αρχαιότητα οι τρούφες ήταν πολύ γνωστές στην Ελλάδα, τόσο που ως ύδνα ονόμαζαν και άλλα είδη μανιταριών. Στο είδος αυτός αναφέρονται κατ’ επανάληψιν ο Θεόφραστος και ο Διοσκουρίδης. Τα πιο συνηθισμένα είδη είναι η τερφεζία η λουγούντιος και η τερφεζία η γεννάδιος, ιδίως το πρώτο υπήρχε (και ίσως να υπάρχει ακόμα) στο Μαρούσι και στα Σπάτα Αττικής αλλά και στη Θεσσαλία και σε διάφορα μέρη της Πελοποννήσου. Εμφανίζεται όπως και όλα τα είδη του γένους τερφεζία σε χώματα αμμώδη και ασκεπή, όχι κοντά σε δένδρα και θάμνους και ωριμάζει κατά την άνοιξη. Μου έχουν αναφέρει ότι υπάρχουν πατατόμορφα μανιτάρια στο νομό Σερρών, στη Σάμο, στην Κρήτη στην Ξάνθη και στο Καστελόριζο.
Κανθαρέλλα (Chanterelle ή Cantharellus cibarius): Η χαριτωμένη κανθαρέλλα θυμίζει χρυσοκίτρινη κυματιστή τρομπέτα ή αναποδογυρισμένο κώνο. Πολλοί μανιταρόφιλοι ισχυρίζονται ότι το σχήμα του θυμίζει το κύπελλο των συμποσίων. Εντυπωσιάζει με το ανάλαφρο φρουτώδες άρωμά της, που θυμίζει βερίκοκο και νεράντζι. Εκτιμάται ιδιαίτερα από τους Γάλλους σεφ και ταιριάζει πολύ με άσπρες σάλτσες καθώς και μ’ εκείνες που συνοδεύουν ζυμαρικά ή ρύζι.
Επειδή η υφή των συγκεκριμένων μανιταριών είναι κάπως ελαστική, χρειάζονται αρκετή ώρα στο μαγείρεμα. Βάλτε τα σε σιγανή φωτιά για να βγάλουν το δικό τους νερό και ενισχύστε τα, στο τέλος,  με λίγη φυτική κρέμα από αμύγδαλα, που θεωρείται ο ιδανικός συνοδός αυτού του είδους των μανιταριών.
 Αμανίτης καισαρικός (Αmanita caesarea): Οι γνώστες τα ζητούν ως «αυγά του Καίσαρα». Φθινοπωρινό και εξαιρετικά σπάνιο άγριο μανιτάρι, κυκλοφορεί μόνο φρέσκο και σε πολύ μικρή ποσότητα. Τρώγεται ωμό σε σαλάτα και έχει γεύση που θυμίζει στρείδια και φρούτα της θάλασσας. Ο Γαληνός, ο Πλίνιος, ο Κικέρωνας και δεκάδες αρχαίοι Έλληνες και Λατίνοι συγγραφείς αναφέρονται στις γαστρονομικές αρετές αυτού του μανιταριού. Το συναντάμε σε ολόκληρη τη Βόρεια Ελλάδα, στη Φλώρινα με το όνομα «ντουντουκέ», στη Σάμο ως «μιαλένια», στην Κοζάνη ως «αυγά».

Portobello: Είναι εντυπωσιακά σε μέγεθος και εμφάνιση και μπορούν θαυμάσια να αντικαταστήσουν το κρέας σε σάντουιτς ή ορεκτικά ή να εμπλουτίσουν χορτοφαγικά πιάτα όπως το γιαχνί, η μαγειρίτσα, το φρικασέ το παστίτσιο κλπ. Ψήνονται ωραιότατα στη σχάρα και καταναλώνονται σκέτα με ελάχιστο εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο και μερικές σταγόνες από έντονα αρωματικό ξίδι. Θα τα βρείτε σε μανάβικα και σούπερ μάρκετ, συνήθως με το κιλό.
 Βασιλομανίταρο (Cepe ή Porcini ή Boletus edulis): Εδώ έχουμε να κάνουμε με μια μεγάλη οικογένεια άγριων μανιταριών, η οποία περιλαμβάνει περίπου 25 είδη, με πιο γνωστό το καλογεράκι ή βασιλομανίταρο. Με υφή που θυμίζει απαλό δέρμα, με παχουλό «πόδι», αφράτο και νόστιμο, έχει άρωμα κάστανου και φουντουκιού και γεύση που αντικαθιστά το κρέας. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε όλα τα πιάτα μανιταριών, είναι όμως εξαιρετικό σ’ ένα καλά χυλωμένο ριζότο, πολύ ωραίο στη σχάρα, παναρισμένο και τηγανισμένο, και παραμένει ο αδιαφιλονίκητος συμπρωταγωνιστής σε πιάτα που δεν περιέχουν κρέας ή αίμα γενικότερα. Οι Γάλλοι συνηθίζουν να το σοτάρουν με λίγο σκόρδο και μαϊντανό για να το χρησιμοποιήσουν σε τάρτες, ομελέτες ή απλώς για να συνοδέψουν διάφορα πιάτα. Χαρίζει ιδιαίτερη γευστική τσαχπινιά σε ωμές σαλάτες με σπανάκι και ρόκα. Η ελληνική κουζίνα πάντως επιτάσσει απλότητα: ψήστε το με λίγο αλάτι στα κάρβουνα! Άλλωστε ένα θρακιώτικο αίνιγμα μάς καταθέτει τη δικιά του ρετσέτα: «από κατ’ σ’ ένα θρυμβάκι / κείτετ’ ένα σκουληκάκι / και ζητά ψωμί κι αλάτι / και σιδηρουστιά να κάτσει».
Πλευρώτους (Pleurotus ostreatus ή pleurotus erynjii): Εύσαρκα, με υπέροχες κυματιστές αυλακώσεις στο κομμάτι εκείνο που «γέρνει» στη γη. Αντίθετα, η «ουράνια» πλευρά τους έχει βελούδινη υφή και ντελικάτο άρωμα. Τα τελευταία χρόνια έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην ελληνική κουζίνα και σερβίρονται κυρίως ψητά ή σε σούπες, αλλά ταιριάζουν πολύ και ως συνοδευτικά. Καλλιεργημένα πωλούνται σχεδόν παντού, σε πολύ καλές τιμές. Τα άγρια, ωστόσο, που φύονται σε όλη την Ελλάδα, έχουν πολύ ανώτερη γεύση και πλουσιότατη σάρκα. Στη Λέσβο ονομάζονται αρτύκια και στην Κρήτη αρτυκίτες και συχνά ένα και μόνο μανιτάρι μπορεί να υπερβεί τα τέσσερα κιλά!

Ασπρομανίταρο (Agaricus bisporus): Αν και ονομάζονται ασπρομανίταρα, το χρώμα τους ποικίλλει από το κρεμ έως το ανοιχτό καφέ. Το ίδιο και το μέγεθός τους. Μπορεί να βρούμε από μικρά κουμπιά ή «μανιτάρια του Παρισιού» όπως λέγονται, μέχρι τεράστια και στρουμπουλά «τζάμπο». Καλλιεργούνται τεχνητά σε φυσικές ή ελεγχόμενες συνθήκες στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο. Θα τα βρείτε σε μανάβικα ή σε σούπερ μάρκετ, φρέσκα και συσκευασμένα σε μικρά κουτιά των 500 – 700 γρ. Είναι ευχάριστα μαλακά και το άρωμά τους τονίζεται όταν μαγειρευτούν. Τα τρώμε κυρίως ωμά σε σαλάτες, σοταρισμένα ή ψητά με λεμόνι και καλό αγουρέλαιο.
Τα μανιτάρια στη βιβλιοθήκη.
«Μανιτάρια: Οδηγός μανιταροσυλλέκτη», του Γιώργου Κωνσταντινίδη, εκδόσεις Ζαρζώνη.
«Μανιτάρια: Ένας παραμυθένιος μικρόκοσμος», του Γιώργου Κωνσταντινίδη, εκδόσεις ΚΑΠΟΝ, Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Γρεβενών – Αναπτυξιακή Νομού Γρεβενών Α.Ε.
«Τα ελληνικά μανιτάρια και οι λαϊκές ονομασίες τους», του Δημήτρη Κελτεμλίδη, εκδόσεις ΨΥΧΑΛΟΣ, 1993.
«Συλλογή συνταγών με άγρια μανιτάρια και τρούφες», του Παναγιώτη Κουκουβίτη.
Από αυτά τα βιβλία πήραμε τις πληροφορίες πhttp://www.terrapapers.com/?p=5290ου διαβάζετε και τις προσαρμόσαμε, (μόνο στο κομμάτι της χρήσης-διατροφής) για να τις χρησιμοποιήσουν οι άνθρωποι που αρνούνται να καταναλώνουν κρέας και σφάγια, ούτε και τα παράγωγα αυτών.
Επίσης θεωρώ πως είναι σκόπιμο να επαναλάβω τελειώνοντας την παρουσίαση πως,  τα μανιτάρια είναι μύκητες και η συνεχής και άλογη χρήση τους δημιουργεί στον οργανισμό μούχλα. Πρέπον είναι να καλό-μαγειρεύονται ή να καλό-ψήνονται και να καταναλώνονται μια δυο φορές τον χρόνο μονάχα, για να λύνουν τα χέρια και τον νου στο θέμα “τι να φάμε στο γιορτινό τραπέζι, αφού δεν θέλουμε να φάμε αίμα;”
4 5
6 1
3 2

Πέμπτη 26 Απριλίου 2012

Πως Λειτουργούν οι Πυρηνικοί Αντιδραστήρες και τι Συνέβη στην Ιαπωνία

 


Πολλά από τα πυρηνικά εργοστάσια της Ιαπωνίας, και ειδικότερα το Fukushima Naiishi στην βορειοανατολική Ιαπωνία, αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα μετά τον σεισμό και το τσουνάμι που προκλήθηκε από αυτό. Εάν παρακολουθείτε τα νέα, τότε έχετε σίγουρα ακούσει για διάφορα ανησυχητικά πράγματα που συμβαίνουν στο πυρηνικό εργοστάσιο ενώ ακούγονται συνέχεια όροι όπως «έκρηξη», «μερική τήξη», «εκκένωση» και «έκθεση στην ακτινοβολία».
Με λεπτομέρειες, μακριά από τη χαοτική πληροφόρηση, εδώ βρίσκονται όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για να κατανοήσετε και να παρακολουθήσετε τα νέα που εξελίσσονται συνεχώς στην Ιαπωνία.


Τι είναι μια Πυρηνική Αντίδραση;

Μια πυρηνική αντίδραση είναι, βασικά, μια απλή διαδικασία αντίδρασης που παίρνει μέρος σε έναν ατομικό πυρήνα (o πυρήνας είναι μία πολύ μικρή περιοχή στο κέντρο του ατόμου). Συνήθως συμβαίνουν όταν ο πυρήνας ενός ατόμου συγκρούεται είτε από ένα υποατομικό σωματίδιο (συχνά ένα «ελεύθερο νετρόνιο», ένα νετρόνιο με σύντομη περίοδο ζωής το οποίο δεν είναι δεμένο σε κάποιον υπάρχοντα πυρήνα), είτε από έναν άλλο πυρήνα.
Ένας πυρηνικός αντιδραστήρας εν δράσειΑυτή η αντίδραση παράγει ατομικά και υποατομικά προϊόντα διαφορετικά από τα δύο αρχικά σωματίδια. Για να δημιουργηθεί η πυρηνική αντίδραση που θέλουμε, η αντίδραση διάσπασης (στην οποία ο πυρήνας διαχωρίζεται), αυτά τα δύο αρχικά σωματίδια πρέπει να είναι κάποιου συγκεκριμένου τύπου: το ένα πρέπει να είναι ένα πολύ βαρύ -στοιχειακό- ισότοπο, συνήθως μια μορφή ουρανίου ή πλουτώνιου, και το άλλο πρέπει να είναι ένα πολύ ελαφρύ «ελεύθερο νετρόνιο». Τα ισότοπα του ουράνιου ή του πλουτώνιου ονομάζονται «σχάσιμα», το οποίο σημαίνει πως μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε για να προκαλέσουμε διάσπαση βομβαρδίζοντάς τα με ελεύθερα νετρόνια.
Σε μια αντίδραση διάσπασης, το ελαφρύ σωματίδιο (το ελεύθερο νετρόνιο) συγκρούεται με το βαρύ σωματίδιο (το ισότοπο ουράνιου ή πλουτώνιου), το οποίο διαχωρίζεται σε δύο ή τρία κομμάτια. Αυτή η διάσπαση παράγει πάρα πολλή ενέργεια σε κινητική μορφή αλλά και σε μορφή ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας. Τα καινούρια αυτά μέρη συμπεριλαμβάνουν δύο νέους πυρήνες (υποπροϊόντα), μερικά φωτόνια (ακτίνες Γ), αλλά και μερικά ακόμα ελεύθερα νετρόνια, κάτι το οποίο είναι βασικό στοιχείο που κάνει την πυρηνική διάσπαση μια καλή πηγή ενέργειας. Τα καινούρια αυτά ελεύθερα νετρόνια περιστρέφονται τριγύρω και συγκρούονται με περισσότερα ισότοπα ουράνιου ή πλουτώνιου, παράγοντας με τη σειρά τους περισσότερη ενέργεια και περισσότερα ελεύθερα νετρόνια, και αυτό συνεχίζεται με τον ίδιο τρόπο –μια αλυσιδωτή αντίδραση πυρηνικής διάσπασης.
Η πυρηνική διάσπαση παράγει τεράστιες ποσότητες ενέργειας, κυρίως σε μορφή θέρμανσης –η ενέργεια είναι αρκετά εκατομμύρια φορές περισσότερη απ' ότι η ενέργεια που θα παίρναμε από παρόμοια μάζα ενός συνηθισμένου καυσίμου όπως η βενζίνη.

Παίρνοντας Χρησιμοποιήσιμη Ενέργεια από την Διάσπαση


Υπάρχουν πολλά είδη αντιδραστήρων πυρηνικής διάσπασης στην Ιαπωνία, αλλά εδώ θα επικεντρωθούμε στο εργοστάσιο Fukushima Naiishi, οι εγκαταστάσεις του οποίου χτυπήθηκαν ισχυρότερα απ' όλα τα εργοστάσια στην χώρα. Το Fukushima, που διοικείται από την ΤΕPCO (την Εταιρία Ηλεκτρισμού του Τόκιο), έχει έξι ξεχωριστές μονάδες αντιδραστήρων, όμως οι μονάδες 4, 5 και 6 ήταν κλειστές για συντήρηση την στιγμή του σεισμού (και κυρίως, την στιγμή του επικείμενου τσουνάμι). Οι μονάδες 1, 2 και 3 είναι «αντιδραστήρες βραστού νερού», που φτιάχτηκαν από την General Electric στις αρχές της δεκαετίας του 1970. Ένας αντιδραστήρας ζέοντος υδατος γνωστός ως BWR (Boiling Water Reactor), είναι ο δεύτερος πιο κοινός τύπος αντιδραστήρα στον κόσμο.
Ένας αντιδραστήρας βραστού νερού περιέχει χιλιάδες λεπτούς σωλήνες, σαν καλαμάκια, με μήκος 3,6 μέτρα, γνωστοί ως ράβδοι καυσίμων, οι οποίοι στην περίπτωση του Fukushima είναι φτιαγμένοι από κράμα ζιρκονίου. Μέσα σε αυτές τις ράβδους είναι σφραγισμένο το καύσιμο, μικρά κεραμικά σφαιρίδια οξειδίου του ουράνιου. Οι ράβδοι καυσίμων στοιβάζονται μαζί στον πυρήνα του αντιδραστήρα. Κατά τη διάρκεια μιας αλυσιδωτής αντίδρασης πυρηνικής διάσπασης, οι σωλήνες ζεσταίνονται σε εξαιρετικά υψηλές θερμοκρασίες, και ο τρόπος να τις κρατήσουμε ασφαλείς φαίνεται πως είναι και ο τρόπος για να εξάγουμε χρήσιμη ενέργεια από αυτές.
Οι ράβδοι διατηρούνται κάτω από νερό χωρίς άλατα, το οποίο χρησιμεύει ως ψυκτικό. Το νερό διατηρείται σε ένα συμπυκνωμένο δοχείο συντήρησης, οπότε έχει σημείο βρασμού 287 βαθμούς Κελσίου. Ακόμα και με τόσο υψηλό σημείο βρασμού, οι καυτές ράβδοι παράγουν μεγάλες ποσότητες ατμού, το οποίο είναι ακριβώς αυτό που θέλουμε από όλη αυτήν την περίπλοκη διαδικασία –ο ατμός υψηλής πίεσης χρησιμοποιείται για να γυρίσει τις τουρμπίνες των ηλεκτρογεννητριών, παράγοντας ηλεκτρική ενέργεια.

Πόσο Ασφαλής Είναι η Πυρηνική Ενέργεια

Μιας και υπάρχει πάρα πολύ μεγάλη παραγωγή θέρμανσης, καθώς και παραγωγή και  χρήση πολλών ρυπαρών ραδιενεργών υλικών, τα πυρηνικά εργοστάσια θέτουν σε εφαρμογή διάφορες προσπάθειες ασφάλειας και προστασίας, πέρα από την απλή χρήση του νερού ως ψυκτικό (το οποίο υποστηρίζεται από περιττές γεννήτριες ντίζελ –περισσότερα πάνω σε αυτό αργότερα). Ο πυρήνας του εργοστασίου, οι ράβδοι καυσίμων και το νερό, βρίσκονται μέσα σε ένα ατσάλινο σκάφος στον αντιδραστήρα. Αυτό το σκάφος βρίσκεται, με τη σειρά του, μέσα σε ένα γιγάντιο, ενισχυμένο τσιμεντένιο κέλυφος, το οποίο είναι σχεδιασμένο έτσι ώστε να μην επιτρέπει σε οποιαδήποτε ραδιενεργά αέρια να δραπετεύουν.

Γίνεται να Κλείσει ο Διακόπτης;

Το κλείσιμο του αντιδραστήρα είναι εφικτό. Όμως είναι περιττό να πούμε ότι η ασφαλής διακοπή και ο έλεγχος ενός πυρηνικού αντιδραστήρα δεν είναι με τίποτα το ίδιο απλό όσο η αποσύνδεση μιας δυσλειτουργικής συσκευής στην κουζίνα. Αυτό συμβαίνει επειδή η υπερβολική ζέστη υπάρχει ακόμα για αρκετή ώρα μετά την λήξη της διάσπασης –κυρίως λόγω των χημικών αντιδράσεων που υπάρχουν μέσα στην αντίδραση διάσπασης.

Ένα εργοστάσιο εν λειτουργία θέτει σε εφαρμογή ένα σύστημα ράβδων ελέγχου, ουσιαστικά δομές που περιορίζουν το βαθμό διάσπασης μέσα στις ράβδους καυσίμων με την απορρόφηση ελεύθερων νετρονίων που περιφέρονται. Ο βαθμός της διάσπασης μπορεί να ρυθμιστεί –ακόμα και να σταματήσει- με την εισαγωγή και την αφαίρεση των ράβδων ελέγχου στον αντιδραστήρα. Την στιγμή του σεισμού, οι ράβδοι ελέγχου του Fukushima δούλευαν κανονικά, κλείνοντας την αντίδραση διάσπασης. Όμως, ακόμα και με την παύση της αντίδρασης διάσπασης, οι ράβδοι καυσίμων παραμένουν σε ιδιαίτερα υψηλές θερμοκρασίες και απαιτούν συνεχή ψύξη.
Αυτό δεν είναι συνήθως πρόβλημα, εφόσον το σύστημα ψύξης (και, εάν αποτύχει αυτό, το εφεδρικό σύστημα με ντίζελ) παραμείνει άθικτο. Όμως, μετά την απώλεια ρεύματος στον σεισμό, το υποκείμενο τσουνάμι κατέστρεψε τις εφεδρικές γεννήτριες ντίζελ του εργοστασίου. Αυτό είναι ένα σοβαρό πρόβλημα γιατί, παρότι η διάσπαση είχε σταματήσει, η ψύξη είναι απαραίτητη ώστε το εργοστάσιο να παραμείνει ασφαλές.
Αυτό συμβαίνει εξαιτίας της ζέστης που διατηρείται στον πυρήνα, και από τις ράβδους καυσίμων που παρότι δεν λειτουργούν είναι ακόμα πολύ ζεστές, αλλά και από τα διάφορα υποπροϊόντα που προκαλούνται από την διαδικασία της διάσπασης, όπως ραδιενεργό ιώδιο και κέσιο. Εάν ο πυρήνας δεν ψύχεται διαρκώς, υπάρχει ακόμα αρκετή ζέστη για να προκληθεί τήξη (κατάρρευση) ακόμα και αρκετή ώρα αφότου έχει «κλείσει».
Στην περίπτωση του εργοστασίου Fukushima, όπου και το κεντρικό και το εφεδρικό σύστημα ψύξης έχουν τεθεί εκτός λειτουργίας, η TEPCO αναγκάστηκε να καταστρώσει μια μέθοδο για να πλημμυρίσει τον πυρήνα με θαλασσινό νερό εμπλουτισμένο με βορικό οξύ (το βορικό οξύ χρησιμοποιείται ώστε να αποτρέψει μια άλλη αντίδραση διάσπασης, αν ξεκινούσε εξαιτίας της κατάρρευσης –περισσότερα πάνω σε αυτό αργότερα). Αυτό είναι κακό σημάδι –πρόκειται για μια τελευταία προσπάθεια αποτροπής της καταστροφής, καθώς το αλάτι στο θαλασσινό νερό θα διαβρώσει της μηχανές. Επιπλέον, είναι μόνο μια προσωρινή λύση: η ΤΕPCO θα χρειαστεί να ρίχνει χιλιάδες γαλόνια θαλασσινού νερού στον πυρήνα καθημερινά, μέχρι να μπορέσουν και να θέσουν το σύστημα ψύξης ξανά σε εφαρμογή. Χωρίς αυτό, η μέθοδος με το θαλασσινό νερό μπορεί να χρειαστεί να συνεχιστεί για εβδομάδες, ακόμα και για ένα χρόνο, ωσότου η εναπομείνασα ζέστη να μειωθεί.

Η Επίφοβη Τήξη

Καταρχήν, η «τήξη» (κατάρρευση) δεν είναι ένας ακριβώς καθορισμένος ορισμός, κάτι που την κάνει σχετικά άχρηστη ως δείκτη των εξελίξεων. Ακόμα και οι όροι «πλήρης τήξη» και «μερική τήξη» δεν είναι ιδιαίτερα βοηθητικοί, το οποίο είναι εν μέρει και ο λόγος που γράφτηκε αυτό το άρθρο.
Ας ξεκινήσουμε με κάποια από τα πιο ελαφριά (αλλά ακόμα ανησυχητικά) πράγματα που μπορούν να συμβούν όταν το ψυκτικό υγρό δεν βρίσκεται πια στον πυρήνα. Όταν οι ράβδοι καυσίμων βρεθούν ακάλυπτες από νερό, θα αυξήσουν την θερμοκρασία τους κατά πολύ –χιλιάδες βαθμοί Κελσίου- και θα αρχίσουν να οξειδώνονται και να σκουριάζουν. Η οξείδωση αυτή θα αντιδράσει με το εναπομείναν νερό, παράγοντας ιδιαίτερα εκρηκτικό υδρογόνο. Αυτό έχει συμβεί ήδη στον πρώτο αντιδραστήρα στο Fukushima. Το υδρογόνο μπορεί να εξαεριστεί σε μικρές δόσεις στο κτίριο διατήρησης, αν όμως δεν μπορέσουν να το εξαερίσουν αρκετά γρήγορα, θα εκραγεί, κάτι το οποίο συνέβη στον αντιδραστήρα νούμερο 1. Έχετε στο νου ότι δεν πρόκειται για πυρηνική αντίδραση, αλλά για μια απλή χημική έκρηξη που συχνά (όπως και σε αυτήν την περίπτωση) τα αποτελέσματα είναι να δραπετεύει λίγη ή και καθόλου ραδιενέργεια στον έξω κόσμο.
Η TEPCO ανακοίνωσε πως μετά την έκρηξη, τα επίπεδα ραδιενέργειας στην γύρω περιοχή από το εργοστάσιο παρέμειναν μέσα σε φυσιολογικά όρια. Αυτός είναι ένας σημαντικός διαχωρισμός –φυσικά, μια έκρηξη υδρογόνου σε ένα πυρηνικό εργοστάσιο δεν είναι και τα πιο διασκεδαστικά νέα, όμως δεν είναι και πουθενά κοντά στην κρίση πανικού που μπορεί να προκαλέσει μια τήξη πυρήνα ενός πυρηνικού εργοστασίου.
Αυτό που εννοείται όταν χρησιμοποιείται η λέξη «τήξη» μπορεί να είναι πολλά διαφορετικά πράγματα, όλα μετά από μια έκρηξη υδρογόνου. Μια «πλήρης τήξη» έχει πιο αποδεκτό ορισμό απ' ότι μια «μερική τήξη». Η πλήρης τήξη είναι το χειρότερο σενάριο: οι ράβδοι καυσίμων από κράμα ζιρκονίου και το ίδιο το καύσιμο, μαζί με οποιαδήποτε μηχανήματα έχουν παραμείνει στον πυρήνα, θα λιώσει σχηματίζοντας ένα υλικό σαν λάβα. Το υλικό αυτό είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο αφού είναι ικανό να λιώσει το τσιμεντένιο κτίριο συγκράτησης χάρη στην υπερβολική του ζέστη και χημική δύναμη, και όταν όλα αυτά τα διαφορετικά υλικά ενωθούν, η διαδικασία της αλυσιδωτής αντίδρασης μπορεί να ξαναρχίσει, σε έναν εντελώς ανεξέλεγκτο ρυθμό. Μια ρήξη του κτιρίου συγκράτησης μπορεί να οδηγήσει στην απελευθέρωση όλων των ρυπαρών ραδιενεργών αποβλήτων για τα οποία δημιουργήθηκε το κτίριο συγκράτησης εξαρχής, κάτι το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε μια καταστροφή τύπου Τσερνομπίλ.
Μια ρήξη του κτιρίου συγκράτησης μπορεί να οδηγήσει στην απελευθέρωση όλων των ρυπαρών ραδιενεργών αποβλήτων για τα οποία δημιουργήθηκε το κτίριο συγκράτησης εξαρχής, κάτι το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε μια καταστροφή τύπου Τσερνομπίλ.
Το πρόβλημα με μια πλήρη κατάρρευση είναι πως συνήθως είναι το τελικό αποτέλεσμα μιας σειράς από χαοτικά συμβάντα –εκρήξεις, φωτιές, γενική καταστροφή. Ακόμα και στο Τσερνομπίλ, το οποίο (απίστευτα, εκ των υστέρων) δεν είχε καν κτίριο συγκράτησης, η ζημιά προκλήθηκε κυρίως από την καταστροφή του εργοστασίου από εκρήξεις και από μια πυρκαγιά γραφίτη η οποία επέτρεψε στο προαναφερθέν υλικό να δραπετεύσει στον έξω κόσμο, και όχι από το λιώσιμο του πυρήνα.
Ο αρχιγραμματέας του Υπουργικού Συμβουλίου Yukio Edano επιβεβαίωσε με δισταγμό μια «μερική» τήξη. Τι ακριβώς σημαίνει αυτό; Κανείς δε γνωρίζει. Η New York Times σημειώνει πως μια «μερική» τήξη δεν χρειάζεται να έχει καθόλου λιώσιμο ώστε να ονομαστεί έτσι –μπορεί απλά να σημαίνει πως οι ράβδοι καυσίμων σταμάτησαν να ψύχονται για αρκετό διάστημα ώστε να διαβρωθούν και να σπάσουν, κάτι που δεδομένης της έκρηξης υδρογόνου, γνωρίζουμε πως έχει ήδη συμβεί.
Καθώς η TEPCO παλεύει με την ζημιά που προκλήθηκε από τον σεισμό και το τσουνάμι στο πυρηνικό σύστημα, θα υπάρξουν πολλά ακόμη νέα –περισσότερες εκρήξεις, μαζικές εκκενώσεις, και περισσότερες «τήξεις» ενός τύπου ή του άλλου. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να ενημερωθούμε για την κατάσταση, να σκεφτούμε με ψυχραιμία τι συμβαίνει και να ελπίσουμε πως η TEPCO θα μπορέσει, τελικά, να ξαναπάρει τον έλεγχο των εργοστασίων.

Κυριακή 22 Απριλίου 2012

“Μονοκαλλιέργεια” Τα ολέθρια αποτελέσματα από την χρήση της.

Η εμπειρία τόσων χιλιάδων χρόνων γεωργικών καλλιεργειών είχε ως αποτέλεσμα την προτίμηση στην ποικιλία των καλλιεργούμενων προϊόντων ακόμα και σε περιορισμένες εκτάσεις γης. Η μέθοδος της μονοκαλλιέργειας δεν ήταν διαδεδομένη μέχρι σχεδόν και τα μέσα του 20ου αιώνα. Τότε ήρθε με την ευλογία μεγάλων εταιριών η Πράσινη Επανάσταση (τρομάρα τους) και η «νίκη απέναντι στην παγκόσμια πείνα» που υποσχόταν μέσω των καλλιεργειών τη διατροφική επάρκεια του πλανήτη. Με την υποστήριξη του USAID, της Υπηρεσίας των ΗΠΑ για τη Διεθνή Ανάπτυξη, τις «επιταγές» διαφόρων παγκόσμιων οργανισμών όπως της Παγκόσμιας Τράπεζας, του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και τη χρηματοδότηση ιδιωτικών κολοσσών, κράτη με χρόνια διατροφικά προβλήματα των τεράστιων αυξανόμενων πληθυσμών τους όπως το Μεξικό, η Ινδία και αργότερα πολλά κράτη της νοτιοανατολικής Ασίας, υιοθέτησαν τις μονοκαλλιέργειες, κάποιες και ως «πανάκεια» στα διατροφικά τους προβλήματα.
Σε αρκετές περιπτώσεις, με προεξέχων το παράδειγμα της Ινδίας η παραγωγή τροφίμων αυξήθηκε αισθητά. Παρόλα αυτά, από το 1970 έως το 1990 ο αριθμός των ανθρώπων που υπέφεραν παγκοσμίως από πείνα είχε αυξηθεί 11%. Οι στατιστικές για το συγκεκριμένο διάστημα διαφοροποιούνται εξαιτίας της παρουσίας της Κίνας, η οποία στο διάστημα αυτό εξάλειψε σε μεγάλο βαθμό την πείνα. Η «Πράσινη Επανάσταση» λοιπόν όχι μόνο δεν έφερε τη λύση στο πρόβλημα, ούτε άλλωστε και είχε τέτοια πρόθεση, ακόμα και σε απόλυτους αριθμούς, αλλά συνδέθηκε και με ολέθριες συνέπειες για την υγεία ανθρώπων, ζώων και τη συνολική λειτουργία των οικοσυστημάτων, μιας και αυτός είναι και ήταν εξ αρχής, ο σκοπός της, όχι και τόσο μυστικός πλέον. Αυτό συνέβη επειδή το εξαιρετικά ελκυστικό σαν ιδέα και πολυδιαφημισμένο μοντέλο της «Πράσινης Επανάστασης», που με μεγάλη επιμονή διαφημίστηκε από τους δημιουργούς του (γιατί άραγε;) σύντομα προσέκρουσε στα περιβαλλοντικά και οικονομικοκοινωνικά προβλήματα που η ίδια δημιούργησε… (κάνε κλικ πάνω στις εικόνες να τις δεις μεγάλες)
3
Στον περιβαλλοντικό τομέα η συντριπτική πλειοψηφία των μονοκαλλιεργειών απαιτούσαν (και απαιτούν) τη χρήση συγκεκριμένων φυτοφαρμάκων, χημικών λιπασμάτων και αρδευτικών συστημάτων τα οποία στις περισσότερες των περιπτώσεων είχαν ως αποτέλεσμα την καταστροφή εδαφών που επί χιλιάδες χρόνια καλλιεργούταν χωρίς διακοπή με τις παραδοσιακές μεθόδους.
Ένα παρόμοιο πρόγραμμα είχαν υιοθετήσει οι Φιλιππίνες τη δεκαετία του ’60 όταν και δημιούργησαν τεράστιες μονοκαλλιέργειες ορυζώνων. Οι καλλιέργειες αυτές σήμερα με την ταλαιπωρία που έχει υποστεί το έδαφος δεν μπορούν πια να αποδώσουν τα αναμενόμενα, είναι εξαιρετικά ευάλωτες στις όλο και συχνότερες ακραίες καιρικές συνθήκες και έχουν ως αποτέλεσμα σειρά αρνητικών επιπτώσεων στην υγεία των κατοίκων της περιοχής.
O δρ. Τσαρίτα Μεντίνα, μέλος της Κοινοπραξίας Αγροτών-Επιστημόνων για την Ανάπτυξη που εδρεύει στις Φιλιππίνες, των οποίων μεγάλες καλλιέργειες καταστρέφονται καθημερινά, αναφέρει ότι για την ολέθρια αυτή κατάσταση, «το μεγαλύτερο πρόβλημα αποδεικνύεται η καταστροφή της παραδοσιακής γεωργίας. Αν οι αγρότες συνέχιζαν να καλλιεργούν τις παραδοσιακές ποικιλίες, κάτι τέτοιο θα ήταν αρκετό για την επιβίωση των αγροτών, για την επάρκεια του έθνους σε τρόφιμα και πιο ανθεκτική στις φυσικές καταστροφές». Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της κατάστασης είναι ότι με το πέρασμα τυφώνων από τέτοιες καλλιέργειες δεν μένει «τίποτα όρθιο» ενώ όπως υποστηρίζουν οι κάτοικοι της περιοχής, όταν το έδαφος καλλιεργούταν παραδοσιακά οι καλαμιές σπανίως έπεφταν…
Στον οικονομικοκοινωνικό τομέα πάρα πολλοί ακόμα και στη Δύση ήταν αυτοί που υποστήριξαν και συνεχίζουν να υποστηρίζουν ότι η επιβολή συγκεκριμένων σπόρων, ποικιλιών, φαρμάκων και γενικότερα μεθόδων καλλιέργειας εντάσσονταν σε ένα ευρύτερο σχέδιο που είχε στόχο:
-τη μεγιστοποίηση του κέρδους διαφόρων εταιριών (πολλές άλλωστε μέσω των σχεδίων αυτών γιγαντώθηκαν),
-την υποστήριξη εκ μέρους της Δύσης, συγκεκριμένων κυβερνήσεων κρατών στα πλαίσια του Ψυχρού Πολέμου,
-τη λαϊκή υποστήριξη την οποία έβλεπαν οι τοπικοί ηγέτες να δημιουργείται μέσω ενός μεγαλεπήβολου προγράμματος που θα έλυνε “δια παντός” το πρόβλημα της πείνας, ενώ
-δεν έλειψαν και οι περιπτώσεις κατά τις οποίες διεφθαρμένες κυβερνήσεις και καθεστώτα, έβλεπαν σε τέτοια προερχόμενα από τη Δύση προγράμματα, την ευκαιρία να κερδίσουν χρόνο απέναντι στα εκατομμύρια των πεινασμένων λαών τους.
Επιπλέον όπως αποδείχτηκε ξεκάθαρα από τη διατροφική κρίση που βιώνει ο πλανήτης, το πρόβλημα δεν έγκειται τελικά στην επάρκεια των τροφίμων, αφού είναι ο καθορισμος των τιμών από τις αγορές με βάση τα συμφέροντά τους αυτός που αυξάνει ή μειώνει τον αριθμό των πεινασμένων ανθρώπων στον πλανήτη. Το πάθημα της Πράσινης Επανάστασης το οποίο ακόμα βιώνουν και θα βιώνουν εκατομμύρια άνθρωποι πάνω στον πλανήτη δεν φαίνεται να γίνεται μάθημα. Όπως και τότε έτσι και σήμερα ελάχιστα πανίσχυρα κέντρα αποφάσεων επιμένουν να προωθούν τις μονοκαλλιέργειες προς ίδιον όφελος μέσω μίας Δεύτερης Πράσινης Επανάστασης που σαρώνει τα πάντα στο πέρασμά της με την προσπάθεια επιβολής των γενετικά μεταλλαγμένων τροφίμων και των βιοκαυσίμων.
5
Λονδίνο: Επιθετικά είδη μυκήτων που εξαπλώνονται χάρη στο διεθνές εμπόριο και την κλιματική αλλαγή απειλούν τα αμφίβια, τις μέλισσες, τις νυχτερίδες, τις χελώνες Caretta caretta, κάποια κοράλλια, καθώς και βασικές καλλιέργειες όπως το ρύζι και το σιτάρι. «Τόσο στα ζώα όσο και στα φυτά, ένας πρωτοφανής αριθμός μυκήτων και ειδών που μοιάζουν με μύκητες έχουν προκαλέσει κάποιες από τις χειρότερες μειώσεις και εξαφανίσεις άγριων ειδών και απειλούν πλέον τη διατροφική ασφάλεια» προειδοποιεί στο περιοδικό Nature διεθνής ομάδα ερευνητών. Υπολογίζουν μάλιστα ότι οι μυκητιάσεις στο καλαμπόκι, το σιτάρι και το ρύζι προκαλούν ζημίες 60 δισεκατομμυρίων δολαρίων το χρόνο. Το πρόβλημα με τους μύκητες είναι ότι αναπαράγονται με εξαιρετικά ανθεκτικά σπόρια, τα οποία μεταφέρονται με τον άνεμο ή πάνω σε επιφάνειες και είναι ουσιαστικά αδύνατο να εξουδετερωθούν. Οι κυριότερες απειλές στις οποίες αναφέρεται η μελέτη:
>Ένας φονικός μύκητας του δέρματος, ο oποίος ανακαλύφθηκε μόλις το 1997 και ονομάστηκε Batrachochytrium dendrobatidis, προσβάλλει σήμερα 500 είδη αμφιβίων σε 54 χώρες και σε όλες τις ηπείρους όπου απαντώνται αμφίβια. Ορισμένες περιοχές της Κεντρικής Αμερικής έχουν ήδη χάσει το 40% των αμφιβίων τους.
Στις ΗΠΑ και τον Καναδά οι εντομοφάγες καφέ νυχτερίδες αποδεκατίζονται από τον «γεωμύκητα τον καταστροφικό», ή Geomyces destructans, ο οποίος κάνει τα τρωκτικά κυριολεκτικά να μουχλιάζουν στη διάρκεια της χειμέριας νάρκης. Ο μύκητας φαίνεται ότι μεταφέρθηκε στην Αμερική από την Ευρώπη.
>Διάφορα είδη της οικογένειας μυκήτων Microsporidia έχουν ενοχοποιηθεί ως συνυπεύθυνα για το λεγόμενο «σύνδρομο κατάρρευσης αποικίας» που εξοντώνει τις μέλισσες στις ΗΠΑ.
>Σε τροπικά κλίμακα. ο μύκητας Fusarium solani προσβάλλει τα αβγά της χελώνας Caretta caretta και εμποδίζει την εκκόλαψή τους.
>Τα μαλακά κοράλλια της τάξης Gorgonacea καταστρέφονται από έναν μύκητα του εδάφους.
Ανάλογες επιδημίες πλήττουν και σημαντικές καλλιέργειες:
>Ο παθογόνος μύκητας Magnaporthe grisea έχει μειώσει τη σοδειά ρυζιού κατά 10 με 35 τοις εκατό σε 85 χώρες.
>Οι καλλιέργειες σιταριού πλήττονται από την ασθένεια της σκωρίασης που προκαλεί ο μύκητας Puccinia graminis. Ένα σχετικά νέο στέλεχος με την ονομασία Ug99 μπορεί να καταστρέψει τη σοδειά κατά 100%.
>Άλλες μυκητιάσεις που πλήττουν αυτές τις καλλιέργειες, καθώς και τον αραβόσιτο, τις πατάτες και τη σόγια, μειώνουν τις σοδειές κατά 125 εκατομμύρια τόνους το χρόνο, ποσότητα που θα ήταν αρκετή για να θρέψει το ένα δωδέκατο του ανθρώπινου πληθυσμού.
Η μελέτη, την οποία υπογράφουν ερευνητές στην Οξφόρδη, το Χάρβαρντ και την Καλιφόρνια, μεταξύ άλλων, επισημαίνει ότι το πρόβλημα έχει επιδεινωθεί σημαντικά λόγω του διεθνούς εμπορίου αλλά και των μονοκαλλιεργειών. Οι ερευνητές παραδέχονται ότι τα μέσα αντιμετώπισης των μυκητιάσεων είναι περιορισμένα και τονίζουν ότι η καλύτερη άμυνα είναι η πρόληψη και η αντιμετώπιση των επιδημιών στην αρχή τους.
Μονοκαλλιέργεια η (ουσιαστικό) [ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ :μόνος - καλλιέργεια] (γεωπον.) η συστηματική καλλιέργεια των αγρών με ένα μόνο είδος φυτού. Αχανείς εκτάσεις φυσικών οικοτόπων καταστρέφονται προκειμένου να εξασφαλιστεί χώρος για τη βιομηχανοποιημένη εντατική γεωργία που κάνει χρήση τεχνικών μονοκαλλιέργειας, με αποτέλεσμα να ξεριζώνεται η τοπική πανίδα και χλωρίδα. Αυτές οι τεχνικές χρησιμοποιούν επιλεγμένα υποείδη για τις μονοκαλλιέργειες, τα οποία διαθέτουν γνωρίσματα που θα μεγιστοποιήσουν το κέρδος, όπως είναι η γρήγορη ανάπτυξη, μεγάλο μέγεθος καρπών κ.λ.π. Συγκριτικά με τις καλλιέργειες φυσικών πληθυσμών, αυτοί οι επιλεγμένοι πληθυσμοί έχουν περιορισμένη γενετική ποικιλότητα. Εντούτοις, όσο πιο ομοιογενής είναι η γενετική σύνθεση των ατόμων ενός συγκεκριμένου είδους, τόσο πιο ευάλωτος είναι ο πληθυσμός απέναντι σε ιούς, έντομα και σε μύκητες. Αυτή η τεχνητά αυξημένη ευαισθησία ενισχύει με τη σειρά της την εφαρμογή στις καλλιέργειες μεγαλύτερων ποσοτήτων γεωργικών φαρμάκων. Καθώς τα γεωργικά φάρμακα αποτελούν βασικούς ρυπαντές που αποσυντίθενται με αργούς ρυθμούς, επηρεάζουν καταστροφικά και τις γειτονικές περιοχές.
Σύμφωνα με τις αρχαίες γεωργικές τεχνικές, οι γενετικά διακριτές ποικιλίες καλλιέργειας φυτεύονταν με δέντρα ή θάμνους, για να σχηματίσουν φυτοφράχτες προκειμένου να μειωθούν οι πιθανές απώλειες στην καλλιέργεια. Η προσέγγιση αυτή είναι πολύ πιο ευεργετική μακροπρόθεσμα. Αγρότες βρήκαν τη λύση στην καλλιέργεια δέντρων, όπως η Faidherbia Albida, ένα είδος ακακίας, η οποία διπλασιάζει την παραγωγικότητα του εδάφους χωρίς τη χρήση λιπασμάτων.
Η αγροτική παραγωγή θα πρέπει να αλλάξει ριζικά τον προσανατολισμό της, κατά τον 21ο αιώνα που διανύουμε, σύμφωνα με όσα διατείνονται ειδικοί επιστήμονες από διάφορες γωνιές της Γης. Κι αυτό, όπως επισημαίνεται σε δημοσίευμα της ιστοσελίδας της Deutsche Welle («ΝΒ»), όχι μόνο επειδή αυξάνονται οι επισιτιστικές ανάγκες των κατοίκων του πλανήτη αλλά και επειδή πρέπει και η γεωργία να συμβάλει πιο αποφασιστικά στην προστασία του κλίματος.
Εξάλλου, οι επιστήμονες έχουν θέσει ήδη το ερώτημα: Η αγροτική παραγωγή θα αποτελέσει το σωτήρα ή τον καταστροφέα του περιβάλλοντος; Θεωρούν, μάλιστα, πως αυτό είναι το μεγάλο στοίχημα που καλείται να κερδίσει η γεωργία κατά τον 21ο αιώνα. Άλλωστε, όπως έχουν δείξει και οι πιο πρόσφατες έρευνες, σήμερα η αγροτική βιομηχανία ευθύνεται – συγκριτικά – για την έκλυση στην ατμόσφαιρα μεγαλύτερων ποσοτήτων διοξειδίου του άνθρακα (CO2) από ό,τι όλα τα οχήματα του πλανήτη.
«Αυτό πρέπει να αλλάξει», τόνισε ο δόκτωρ Ντένις Γκέριτι, από το Διεθνές Κέντρο Αγροτο-δασοπονίας (ICRAF), που εδρεύει στο Ναϊρόμπι της Κένυα. Ζητούμενο για τον κ. Γκέριτι και τους συναδέλφους του είναι να προωθήσουν ένα σύστημα αειφόρου αγροτικής ανάπτυξης. Ένα σύστημα που θα διασφαλίζει και λιγότερες εκπομπές CO2 και επάρκεια προϊόντων και μεγαλύτερο εισόδημα σε περισσότερους παραγωγούς.
«Αν αρχίσουμε να ενσωματώνουμε τα δέντρα στην αγροτική οικονομία, θα αυξήσουμε σημαντικά τις δυνατότητες απορρόφησης CO2», πρόσθεσε και σημείωσε: «Με ένα σύστημα αγροτο-δασικής παραγωγής μπορούμε να απορροφήσουμε ανά εκτάριο έναν έως πέντε τόνους CO2 ετησίως. Στη συμβατική παραγωγή έχουμε αντίθετα απώλειες της δυνατότητας απορρόφησης του εδάφους 0,1 έως 0,4 τόνους ανά εκτάριο το χρόνο».
Πάντως, η καλή είδηση για το κλίμα είναι ταυτόχρονα κακή για τη βιομηχανοποιημένη αγροτική παραγωγή. Οι τεράστιες εκτάσεις με μονοκαλλιέργειες κατατάσσονται στους μεγαλύτερους εχθρούς του κλίματος, σημειώνει ο Μπένεκτικτ Χέρλιν, από το Ινστιτούτο Αγροτικής Ανάπτυξης. «Μονοκαλλιέργειες σε πολλά τετραγωνικά χιλιόμετρα – όσο φτάνει το μάτι – για παράδειγμα με σόγια, ή καλαμπόκι, εμπεριέχουν μεγάλους κινδύνους. Μία μόλυνση για παράδειγμα και μία τεράστια έκταση καθίσταται πρακτικά άχρηστη. Όσο αβέβαιη γίνεται η προοπτική των κλιματικών αλλαγών, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος για κάτι τέτοιο».
1  2
40  6
Η κατάσταση μοιάζει με ένα φαύλο κύκλο, καθώς με την πάροδο του χρόνου τα ζιζάνια και οι ασθένειες γίνονται όλο και πιο ανθεκτικές, με αποτέλεσμα τα απαραίτητα φυτοφάρμακα να γίνονται όλο και πιο τοξικά προκειμένου να τα εξολοθρεύσουν, έχοντας μακροχρόνια επίδραση στην κατάσταση των εδαφών αλλά και των οικοσυστημάτων της περιοχής γενικότερα. Η χρήση φυτοφαρμάκων συνεπάγεται:
-την εξόντωση εκτός των ζιζανίων και όλων των υπολοίπων μικροοργανισμών που είναι απαραίτητοι στην καλλιέργεια,
-τη μόλυνση του εδάφους και των υδάτων,
-την παρουσία χημικών στα τελικά ή ενδιάμεσα προϊόντα αποτέλεσμα των καλλιεργειών,
-την οικονομική και σε πολλές περιπτώσεις και κοινωνική τελικά εξάρτηση του παραγωγού από συγκεκριμένες εταιρίες ή φορείς που θα του παράσχουν το απαραίτητο φυτοφάρμακο.
Έτσι με δεδομένο ότι η γη και η γονιμότητά της αποτελεί φυσικά το σημαντικότερο προαπαιτούμενο, οι επιπτώσεις των μονοκαλλιεργειών έχουν ως αποτέλεσμα την αχρήστευση τεράστιων αγροτικών εκτάσεων και τη μείωση της βιοποικιλότητας στις περιοχές που καλύπτουν. Είναι χαρακτηριστικό ότι η οργάνωση MASIPAG διατηρεί πειραματικά εκτάσεις δίπλα στις μονοκαλλιέργειες στις οποίες καλλιεργούνται η μία δίπλα από την άλλη πενήντα και πλέον διαφορετικές καλλιέργειες και για τις οποίες έχει διαπιστωθεί ότι έχουν πολύ μεγαλύτερη αντοχή από τις αντίστοιχες μονοκαλλιέργειες.  Με δεδομένο μάλιστα ότι εξαιτίας των κλιματικών αλλαγών οι ακραίες και εκτός προβλέψεων καιρικές συνθήκες αυξάνονται σε ποσότητα και ένταση, οι μονοκαλλιέργειες ανά τον κόσμο μοιάζουν πιο ευάλωτες από ποτέ. Τεράστιες περιοχές στην Ασία, την Αφρική και τη Λατινική Αμερική που εντάχθηκαν υπό τις ευλογίες των δυτικών οργανισμών στην πολυδιαφημιζόμενη ακόμα και σήμερα «Πράσινη Επανάσταση», στη λογική των μονοκαλλιεργειών αποτεφρώνοντας εκατομμύρια στρέμματα δασών νοιώθουν τώρα τις συνέπειες δυσμενέστερες από ποτέ.
Κατά τη διάρκεια του τυφώνα Κετσάνα έπεσε μέσα σε έξι μόλις ώρες τόση βροχή, όση κανονικά θα έπεφτε σε ένα μήνα. Τεράστιες καλλιέργειες ρυζιού σε όλη την περιοχή καταστράφηκαν ταυτόχρονα με την καταστροφή εδαφών έτοιμων για καλλιέργεια. Tο φαινόμενο των ακραίων περιόδων ξηρασίας και ακραίων ταυτόχρονα περιόδων βροχοπτώσεων δεν είναι πρωτοφανές τα τελευταία χρόνια. Η ένταση των φαινομένων όμως χρόνο με το χρόνο αυξάνεται με αποτελέσματα καταστροφικά για τη διατροφική επάρκεια και την οικονομική κατάσταση εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων.  Η καταστροφή από τις όλο και αυξανόμενες σε διάρκεια και ένταση περιόδους ξηρασίας και βροχοπτώσεων αντίστοιχα, επιφέρει ανά περιπτώσεις «καταστροφές στις καλλιέργειες ακόμα και σε ποσοστό 100%» σύμφωνα με τον δρ. Τσαρίτα Μεντίνα, μέλος της Κοινοπραξίας Αγροτών-Επιστημόνων για την Ανάπτυξη (MASIPAG) που εδρεύει στις Φιλιππίνες.
Ένα επιπλέον πρόβλημα αποτελεί και το γεγονός ότι εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, οι καιρικές συνθήκες είναι τελείως απρόβλεπτες, με αποτέλεσμα εκατομμύρια παραγωγοί της περιοχής να έχουν απελπιστεί τελείως: «όταν καλλιεργείς ρύζι και άξαφνα σταματούν οι βροχές για δύο εβδομάδες, η καλλιέργεια σου καταστρέφεται και πρέπει να ξαναρχίσεις από την αρχή. Πρέπει λοιπόν να αγοράσεις σπόρους, για τους οποίους μπορεί να μην έχεις πλέον τα χρήματα, ή να μην μπορούν να στους προμηθεύσουν οι αντίστοιχοι προμηθευτές» αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Μεντίνα. Εκτός των κλιματικών αλλαγών όμως που έχουν συντελέσει τα μέγιστα στα ακραία καιρικά φαινόμενα οι επιστήμονες διαπιστώνουν ότι βασικό ρόλο στις καταστροφές που πλήττουν την περιοχή διαδραματίζουν και οι εισαγόμενες ποικιλίες και η επιβολή μονοκαλλιεργειών. Οι μονοκαλλιέργειες μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα τη -βραχυπρόθεσμη τελικά- αύξηση της παραγωγής και την ευκολία στη διαχείριση, αλλά εμπεριέχουν μία σειρά κοινωνικοοικονομικών και περιβαλλοντικών κινδύνων που θα έπρεπε να τις καθιστούν απαγορευτικές.
α) Αυξάνουν τη διάβρωση του εδάφους,
β) δεν επιτρέπουν την αυτοδιατήρησή του και την υγρότητά του,
γ) μειώνουν με την πάροδο του χρόνου τα θρεπτικά συστατικά που οι καλλιέργειες διαφόρων ειδών αφήνουν στο έδαφος και
δ) αυξάνουν την ανθεκτικότητα των ζιζανίων και των εντόμων με αποτέλεσμα την εμφάνιση ασθενειών και τη συνεπακόλουθη αυξανόμενη χρήση επιβαλλόμενων από συγκεκριμένες πολυεθνικές φυτοφαρμάκων με όλες τις γνωστές συνέπειες.
ε) επιτρέπουν την εξάπλωση των ασθενειών πολύ γρηγορότερα. Έχει υπολογιστεί ότι είναι εξαιρετικά πιο δύσκολο για μια ασθένεια να εξαπλωθεί σε τρεις (μόλις) διαφορετικές ποικιλίες, σε σύγκριση με τη μία και μοναδική των μονοκαλλιέργειών.
Εναλλακτική λύση από την Αφρική: Ο κ. Χέρλιν πρόσθεσε, επίσης, πως τα γενετικά μεταλλαγμένα προϊόντα δεν είναι λύση. «Ούτε, όμως, τα φυτοφάρμακα και τα λιπάσματα που – όπως είπε – μολύνουν το περιβάλλον και είναι απλησίαστα για πολλούς αγρότες φτωχών περιοχών του πλανήτη». Πρόκειται, άλλωστε για τις αγροτικές περιοχές, στις οποίες ζει 70% και πλέον των απόρων της Γης και οι περισσότερες από αυτές βρίσκονται στην Αφρική.
H πλειονότητα των επιστημόνων διακατέχεται από αισιοδοξία, καθώς διατείνεται πως υπάρχει εναλλακτική λύση. Πρόκειται για το σύστημα που εφαρμόζουν περισσότεροι από πέντε εκατομμύρια αγρότες στην Αφρική. Είναι η καλλιέργεια δέντρων, όπως η Faidherbia Albida, ένα είδος ακακίας, η οποία μέσα σε τέσσερα με οχτώ χρόνια διπλασιάζει έως και τριπλασιάζει την παραγωγικότητα του εδάφους χωρίς τη χρήση λιπασμάτων.
«Για τη συγκεκριμένη καλλιέργεια, ο αγρότης δε χρειάζεται να πληρώσει τίποτα. Χρειάζεται μόνο λίγους σπόρους και την ελάχιστη γνώση για το πως να φυτεύει δέντρα. Δεν απαιτείται ιδιαίτερη φροντίδα και η επένδυση είναι μηδαμινή», είπε ο Ντένις Γκάριτι. Πρόσθεσε δε, πως «το σύστημα αυτό έχει ένα μεγάλο εχθρό: τα μεγάλα συγκροτήματα της βιομηχανίας φυτοφαρμάκων, σπόρων και λιπασμάτων».
Faidherbia Albida-terrapapers-2  Faidherbia_albida-terrapapers
Faidherbia Albida-terrapapers-4  Faidherbia Albida-terrapapers-3
Ποικιλομορφία Τι είναι;Το σύνολο των έμβιων όντων της Γης αποτελεί μέρος ενός τεράστιου, εξαιρετικά πολύπλοκου, αλληλεξαρτώμενου συστήματος. Η βιολογική ποικιλότητα είναι η έκφραση αυτής της ποικιλίας της ζωής. Είναι παρούσα παντού, και εκφράζεται από τα γονίδια, τα άτομα, τα είδη μικροοργανισμών, φυκών, μυκήτων, φυτών και ζώων, μέχρι και τα οικοσυστήματα, αλλά ακόμα και τα τοπία. Περιλαμβάνει τα δάση, τα γλυκά νερά, το θαλάσσιο περιβάλλον, το έδαφος, τα καλλιεργούμενα φυτά, τα εκτρεφόμενα ζώα, τα άγρια είδη και τους μικροοργανισμούς. Συνεπώς περικλείει το σύνολο των οντοτήτων που εξετάζει η επιστήμη της Βιολογίας, δηλαδή το σύνολο της ζωής. Η ανθρωπότητα εξαρτάται από αυτήν την κοινότητα της ζωής – τη βιόσφαιρα – της οποίας δεν είναι παρά ένα μόνο συστατικό.
Η διατήρηση της ποικιλομορφίας έχει μεγάλη και πολύπλευρη σημασία για την ανθρωπότητα εξαιτίας, τόσο των πάμπολλων «χρηστικών» αξιών που έχει για τους ανθρώπους, όσο και  «μη χρηστικών». Στις αξίες αυτές περιλαμβάνονται οι κοινωνικο-οικονομικές με τα οφέλη που προκύπτουν από τη χρήση της ποικιλομορφίας, ιδιαίτερα για την εξάλειψη της φτώχιας σε παγκόσμιο επίπεδο. Ιατροφαρμακευτικές με το πλήθος των βιολογικών ουσιών πάνω στις οποίες βασίζονται σχεδόν όλες οι αντίστοιχες ιατροφαρμακευτικές θεραπευτικές μέθοδοι, οι αισθητικές και πολιτιστικές που καλύπτουν γνήσιες, βαθιά ριζωμένες ανάγκες του ανθρώπου, και οι οικολογικές που σχετίζονται με την επιβίωση και την ομαλή λειτουργία των περισσότερων οικοσυστημάτων τα οποία τελικά συνεισφέρουν στη διατήρηση των περιβαλλοντικών συνθηκών που απαιτούνται για τη δική μας επιβίωση.
Όμως αυτή η ποικιλομορφία, απειλείται σήμερα από τις ραγδαίες αλλαγές που επιφέρουν στον πλανήτη μας οι επικυρίαρχοι του.Ο τρόπος και η ένταση με την οποία χρησιμοποιούν τους βιολογικούς πόρους είναι ύπουλη και σκόπιμα καταστροφική για τον άνθρωπο. Οι δραστηριότητες και οι νόμοι τους, δημιουργούν πολυάριθμες απειλές στο περιβάλλον, με αποτέλεσμα την εξαφάνιση ειδών, την τροποποίηση και υποβάθμιση ενδιαιτημάτων και τη γενικότερη εξάλειψη και εξάντληση των φυσικών πόρων. Η Παγκόσμια Συνάντηση Κορυφής για την Αειφορική Ανάπτυξη του Γιοχάνεσμπουργκ (2002) χαρακτήρισε τη βιοποικιλότητα ως έναν από τους πέντε κύριους παράγοντες της αειφορικής ανάπτυξης και τόνισε την ανάγκη να αρχίσει να μειώνεται ο ρυθμός απώλειας της βιοποικιλότητας, θέτοντας ως χρονικό ορόσημο το 2010.
Η Ελλάδα διαθέτει πολύ μεγάλη ποικιλία ζώων, φυτών, μυκήτων, φυκών, μικροοργανισμών και οικοσυστημάτων, από τις μεγαλύτερες στην Ευρώπη. Ευρισκόμενη στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων, με ποικίλη γεωμορφολογία και μεγάλο κλιματολογικό εύρος, αλλά και με ιδιαίτερα μακρόχρονη ιστορία συνύπαρξης του ανθρώπου με τη φύση, έχει αποκτήσει μια ξεχωριστή βιοποικιλότητα με ιδιαίτερες φυτικές και ζωικές μορφές, αρκετές από τις οποίες δεν υπάρχουν πουθενά αλλού στον κόσμο. Υπολογίζεται ότι υπάρχουν γύρω στα 50.000 είδη ζώων από τα οποία περίπου το 25% είναι ενδημικά, δηλαδή υπάρχουν μόνο στην Ελλάδα. Αντίστοιχα, υπάρχουν 5.800 είδη φυτών από τα οποία τα ενδημικά είναι περισσότερα από 1.000. Επιπλέον στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί περισσότερα από 2.500 είδη μυκήτων και εκτιμάται ότι ο αριθμός αυτός αντιπροσωπεύει ένα μικρό ποσοστό από όσους πραγματικά υπάρχουν.
Όμως, τόσο τα είδη όσο και τα ενδιαιτήματά τους, αντιμετωπίζουν σοβαρές απειλές εξαιτίας της διαρκώς αυξανόμενης έντασης των τουριστικών και οικιστικών δραστηριοτήτων, του παράνομου κυνηγιού και αλιείας, της υπερεκμετάλλευσης των λιγοστών υδατικών πόρων, των μεγάλης έκτασης και υψηλής συχνότητας πυρκαγιών, της έντονης βόσκησης κλπ. Ενδεικτικά, τουλάχιστον 400 είδη ζώων της Ελλάδας θεωρούνται ότι απειλούνται με εξαφάνιση ενώ τα απειλούμενα φυτά είναι τουλάχιστον 380, στην πλειονότητά τους ενδημικά. Επίσης, στην Ελλάδα υπάρχουν 14 από τα 33 είδη μυκήτων που θεωρούνται τα πλέον απειλούμενα στην Ευρώπη. Μόνο κατά το περσινό καλοκαίρι, κάηκαν 301.320 στρέμματα εκτάσεων του ευρωπαϊκού δικτύου προστατευόμενων περιοχών Natura 2000. Αν σ’ αυτά προστεθεί και η απειλή που δέχονται τα οικοσυστήματα από τις κλιματικές αλλαγές, οι οποίες στην περιοχή της Μεσογείου αναμένεται να είναι από τις μεγαλύτερες, η εικόνα γίνεται ακόμη πιο ζοφερή.
Οι λύσεις πρέπει να αναζητηθούν σε όλα τα επίπεδα οργάνωσης των ανθρώπινων κοινωνιών:διεθνές, εθνικό, περιφερειακό και ατομικό. Στο εθνικό επίπεδο, πρέπει να υιοθετηθεί μια σειρά δράσεων οι οποίες περιλαμβάνουν την κατάρτιση μιας εθνικής στρατηγικής για τη διατήρηση της βίο-ποικιλότητας της Ελλάδας, την ίδρυση και ουσιαστική λειτουργία προστατευόμενων περιοχών, την αποτελεσματική προστασία των απειλουμένων ειδών, τη διατήρηση του γενετικού υλικού των ιθαγενών φυτών και ζώων και την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση των γεωργών. Η ευαισθητοποίηση όσων δραστηριοποιούνται στους σχετικούς τομείς κάθε κοινωνίας είναι αναγκαιότητα, για την επιβίωση μας, μιας και ξεχάσαμε τις καλλιέργειες των προ-παππούδων μας.
Γνώριζαν τι έκαναν οι παπούδες μας, όταν ασχολούνταν με τις καλλιέργειες, γιατί απλά ήταν κοντά στην φύση, δεν περίμεναν επιδοτήσεις για να τις φάνε στα γνωστά καταγώγια, έσπερναν λοιπόν μια σειρά ντομάτες μια σειρά πιπεριές π.χ. κι αυτό γιατί τα φυτά δρουν και αναπτύσσονται σε συνέργεια. Με την μονοκαλλιέργεια αυτό δεν υπάρχει με τα γνωστά ολέθρια αποτελέσματα. ΣΥΝΕΡΓΕΙΑ στην φύση, είναι η σημαντική λέξη, που φρόντισαν οι επικυρίαρχοι να την εξαφανίσουν και από τις καλλιέργειες, γιατί θέλουν να φέρουν τον άνθρωπο στα μέτρα τους.
Οι ενέργειες για τη διατήρηση της φυσικής ποικιλότητας δεν θα είναι αποτελεσματικές, αν η ανάληψη ευθύνης και δράσης, δεν γίνει κοινός στόχος όσο το δυνατόν περισσότερων ανθρώπων. Ο καθένας μπορεί να συνεισφέρει από τη θέση του. Οι ενεργοί και πληροφορημένοι πολίτες, οι χρήστες των φυσικών πόρων όπως οι αγρότες, οι κτηνοτρόφοι και οι αλιείς που σέβονται τη φύση, οι πληροφορημένοι καταναλωτές και οι φυσιολάτρες, όλοι μπορούν να συμβάλουν, για τη διατήρηση της ποικιλίας της ζωής στον τόπο μας. Για την καταστροφή της  φυσικής ποικιλότητας ευθυνόμαστε όλοι, πολύ απλά επειδή καταναλώνουμε τα προϊόντα των μονοκαλλιεργειών τους. Η διατήρησή της φυσικής ποικιλότητας εναπόκειται στην ευσυνειδησία μας, αν υπάρξει ευσυνειδησία και ανάλογη δράση, θα επιβιώσει το ανθρώπινο είδος. Διαφορετικά …!!!
Πηγές-αναφορές