επανασχεδιασμός των πόλεων

από το site "Η καλύβα ψηλά στο βουνό"

Η εξέλιξη των σύγχρονων πόλεων είναι στενά συνδεδεμένη με την πρόοδο  στον τομέα των μεταφορικών μέσων, κυρίως των πλοίων και των τρένων. Αλλά  ήταν η μηχανή εσωτερικής καύσεως σε συνδυασμό με το φτηνό πετρέλαιο  που προήγαγαν την κινητικότητα των ανθρώπων και τα μεγάλα φορτία εμπορευμάτων τα οποία τροφοδότησαν την εντυπωσιακή ανάπτυξη των πόλεων του 20αιώνα.

Lester Brown, Plan B, 4.0

Οι πόλεις απαιτούν μια συγκέντρωση τροφίμων, υδάτων, ενέργειας και υλικών, πράγματα τα οποία η ίδια η φύση δεν μπορεί να τα κάνει από μόνη της. Η συγκέντρωση όλων αυτών των υλικών και αργότερα η αποβολή τους με τη μορφή απορριμμάτων, λυμάτων, ρύπων και επιμολυντών στον αέρα και στα νερά, προκαλούν απέραντα προβλήματα στις δημοτικές αρχές.

Οι πόλεις των αρχών του 20^ου αιώνα,  για να εξασφαλίσουν την τροφή και τα ύδατά τους, στηρίζονταν στις κοντινές αγροτικές περιοχές, αλλά σήμερα, όλο και πιο συχνά για να καλύψουν τα βασικά μέσα επιβίωσής τους εξαρτώνται από πόρους που βρίσκονται σε μακρινές αποστάσεις. Για παράδειγμα, το Λος Άντζελες τις μεγαλύτερες ποσότητες ύδατος τις αντλεί από τον ποταμό Κολοράντο, κάπου 600 μίλια μακριά. Ο αστικός πληθυσμός της Πόλης του Μεξικού, που ζει σε ένα υψόμετρο 9.000 ποδιών, εξαρτάται από ύδατα που μεταφέρονται από μια απόσταση 100μιλίων και σε ύψος 3.000 ποδιών –μια διαδικασία αρκετά δαπανηρή – προκειμένου να καλύψει τις ανάγκες του. Το Πεκίνο σχεδιάζει να μεταφέρει νερό από τη λεκάνη του ποταμού Yangtze, 800 μίλια μακριά.

Οι τροφές έρχονται από ακόμα μεγαλύτερες αποστάσεις, όπως φαίνεται καθαρά στην περίπτωση του Τόκιο. Ενώ η πόλη αυτή ακόμα λαμβάνει τις απαιτούμενες ποσότητες του ρυζιού από τις υψηλής παραγωγικότητας καλλιέργειες της (και οι οποίες, παρεμπιπτόντως, προστατεύονται με μεγάλη προσοχή από την πολιτική των κυβερνήσεων ), τα σιτηρά της έρχονται από τα Great Plains της Ν. Αμερικής και από την Αυστραλία. Το καλαμπόκι το εισάγει από το Midwest  των ΗΠΑ, ενώ η σόγια έρχεται από το Midwest των ΗΠΑ και από την περιοχής της Βραζιλίας που ονομάζεται cerrado.

Το πετρέλαιο που απαιτείται για να μεταφερθούν οι πόροι εντός και ύστερα εκτός των πόλεων, συχνά προέρχεται από μακρινές πετρελαιοπηγές. Καθώς  όμως, σήμερα, οι τιμές του αυξάνονται, αυτό θα επηρεάσει και τη ζωή των πόλεων, αλλά πολύ περισσότερο θα επηρεάσει τη ζωή των προαστίων. Η αυξανόμενη δε, έλλειψη των υδάτων και η υψηλού ενεργειακού κόστους μεταφορά του από διάφορες μακρινές αποστάσεις μπορεί να αρχίσουν να δημιουργούν μια ανάσχεση στην ανάπτυξη κάποιων εκ των μεγάλων πόλεων.

Αντίθετα με τις απαισιόδοξες αυτές τάσεις, ο Richard Register, συγγραφέας του βιβλίου,  Ecocities: Rebuilding Cities in Balance with Nature(Οικοπολιτείες: Αναδομώντας τις Πόλεις σε Ισορροπία με τη Φύση), μας λέει ότι είναι ώρα να αναστοχαστούμε τον επανασχεδιασμό των πόλεων. Συμφωνεί και ο ίδιος με τον Penalosa ότι οι πόλεις πρέπει να σχεδιάζονται για τους ανθρώπους και όχι για τα αυτοκίνητα. Πηγαίνει όμως ακόμα πιο μακριά: Μιλάει για πόλεις, αποκλειστικά, πεζών. Πρόκειται δηλαδή, για κοινότητες που θα είναι σχεδιασμένες έτσι, ώστε να μη χρειάζονται ΙΧ, επειδή οι κάτοικοι θα μπορούν να πηγαίνουν  με τα πόδια τους παντού ή θα χρησιμοποιούν Μέσα Μαζικής Μεταφοράς. Ο Register μας λέει ότι μια πόλη θα πρέπει να θεωρείται ως ένα λειτουργικό σύστημα όχι μόνο κατά τα μέρη του, αλλά και εν τω συνόλω του. Κάνει επίσης μια σωστή παρατήρηση, ότι δηλαδή, οι πόλεις πρέπει να ενσωματώνονται στα τοπικά οικοσυστήματα και όχι να ‘επικάθηνται’ σε αυτά.

Περιγράφει με υπερηφάνεια μια τέτοια ενσωμάτωση, στο τοπικό οικοσύστημα, της πόλης του San Luis Obispo, μιας Καλιφορνέζικης πόλης, 43.000 κατοίκων, βορείως του Λος Άντζελες: ‘Η πόλη αυτή εφαρμόζει ένα πρόγραμμα ανάπλασης της περιοχής   ενός ποταμού –που διασχίζει την πόλη και των παρακείμενων δρόμων και μονοπατιών, οι οποίοι διερχόμενοι δίπλα από κτίρια και μαγαζιά, τη  συνδέουν με το εμπορικό κέντρο της πόλης, κάτι που οι άνθρωποι αγαπούν πολύ. Πριν κλείσουν για τα αυτοκίνητα οι δρόμοι, πριν μετατραπεί ένας χώρος στάθμευσης αυτοκινήτων σε χώρο πρασίνου, πριν διαμορφωθεί ο χώρος του ποταμιού και πριν  η κεντρική λεωφόρος αποκτήσει εύκολη πρόσβαση προς τον  ‘φυσικό της  διάδρομο’,  το ποτάμι,  το κέντρο της πόλης είχε κάπου 40% ξενοίκιαστα μαγαζιά Τώρα όμως,  δεν υπάρχει  κανένα ξενοίκιαστο. Κάθεσαι στο εστιατόριο δίπλα στο ποτάμι … ακούς  το δροσερό  αεράκι να θροΐζει τα φύλλα των δέντρων  και αισθάνεσαι ότι είσαι σε ένα κόσμο αδιατάρακτο από το θόρυβο των αυτοκινήτων και από τις στριγκλιές των εξατμίσεων’.

Για τον Register, μια πόλη με τα κτίρια της πρέπει να σχεδιάζεται έτσι, ώστε να αποτελεί μέρος του τοπικού τοπίου, επωφελούμενη από την τοπική οικολογία. Για παράδειγμα, τα κτίρια πρέπει να σχεδιάζονται έτσι, ώστε να θερμαίνονται και να δροσίζονται κατά ένα μέρος από την ίδια τη φύση. Καθώς οι τιμές του πετρελαίου αυξάνονται, η καλλιέργεια φρούτων και λαχανικών εντός του αστικού χώρου θα πρέπει να βασιστεί στα άχτιστα οικόπεδα και στις στέγες των σπιτιών. Οι πόλεις μπορούν κάλλιστα να ζήσουν με ανακυκλούμενο νερό, το οποίο μπορεί να καθαρίζεται και να επαναχρησιμοποιείται εις το διηνεκές. Το σύστημα  του ύδατος  μιας χρήσης, σε λίγο θα καταστεί κάτι το  πολύ δαπανηρό για πολλές πόλεις που αντιμετωπίζουν μεγάλα προβλήματα λειψυδρίας – ύστερα κυρίως από την πρόσφατη (2008) κορύφωση της παραγωγής πετρελαίου.

Μετάφραση, Μαστοράκης Γιάννης